නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
කිවුල්දෙණියේ විජිතනන්ද හිමි
බුද්ධ ශාසනය පරියාප්ති, ප්‍රතිපත්ති, ප්‍රතිවේධ යන කාරණ තුනෙන් යුක්‌තය. මෙය ත්‍රිවිධ කල්‍යාණ ශාසනය ලෙසද නම් කෙරේ. තථාගතයන් වහන්සේ හතලිස්‌පස්‌ වසක්‌ පුරා දෙසා වදාළ අසූහාරදහසක්‌ ධර්මස්‌කන්ධය පරියාප්තියයි. ඒ අනුව සීල, සමාධි, ප්‍රඥ වැඩීම ප්‍රතිපත්තිය වන අතර ඒ තුළින් ලැබෙන ප්‍රතිඵලය ප්‍රතිවේධ ශාසනයයි.
'පටිපත්ති මූලකං මහාරාජ ඉමං සත්ථු ශාසනං' මහරජ ශාතෘ ශාසනය ප්‍රතිපත්තිය මුල්කොට පවතී. ප්‍රතිපත්ති (ප්‍රති + පත්ති) යනු ප්‍රත්‍ය වන රාගාදී ක්‌ලේෂයන්ට ප්‍රතිපක්‌ෂව සිතපුරුදු කිරීමයි. විදර්ශනා වැඩීම ලෙස හඳුන්වන්නේ මෙයයි. තථාගතයන් වහන්සේට සැබෑ ලෙස ගරු කිරීම, සත්කාර සම්මාන කිරීම, වැඳීම පිදීම සිදුවන්නේ ආර්ය මාපිය අනුගමනය කිරීමෙනි. (පරමාය පූජාය පටිපත්ති පූජාය).
ප්‍රතිවේධ ශාසනයේ ආරම්භය සිදුවන්නේ සෝතාපන්න වීමෙනි. සෝවාන්වීම පිළිබඳ වර්තමාන ගිහි පැවිදි සමාජයේ ඇත්තේ වැරැදි දුර්මතය. වර්තමානයේ බහුතරයක්‌ භාවනා කරගෙන යනවිට සෝවාන්විය හැකි යෑයි සිතාගෙන සිටී. මෙය සම්පූර්ණයෙන්ම බුද්ධ වචනයට පටහැනිය. ත්‍රිපිටකාගත දේශනාවල භාවනාවෙන් සෝවාන් වන බවක්‌ හෝ බවුන් වඩා සෝවාන්වූ කිසි කෙනෙක් ගැන සඳහන් නොවේ.
සෝතාපන්න වීම යනු කෙලෙසුන්ගෙන් සිත නිවා ගැනීමට ආර්ය මාර්ගය වැඩීමට පෙර ධර්ම ශ්‍රවණයෙන් මුලින්ම ලැබෙන දර්ශන ඥනයයි. චතුරාර්යය සත්‍යය පිළිබඳ මූලික ප්‍රඥව සෝවාන් වනවිට ලැබේ. කොළඹට යැමට අවශ්‍ය කෙනකුට එහාට යන්නේ මේ ආකාරයටයි කියා පළමුව වැටහීමක්‌ ඇතිවිය යුතුය. වැටහීම ඇතිකර ගැනීම කොළඹට යාම නොවේ. මූලික වැටහීම ඇතිකර නොගෙන කොළඹට යාමටද නොහැක. පළමුවෙන් වටහාගත යුතු කරුණ ඇතිකරගත් කෙනාට තව කෙනකුගෙන් මග ඇසීමට අවශ්‍යතාවක්‌ද නොමැත. මෙය සම්මත සිදුවීම්වලටද පොදුය.
නිවන් අවබෝධ කර ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන කෙනා පළමු සිත කෙළෙසුන්ගෙන් නිවාගන්නේ මේ ආකාරයටයි කියා දැකිය යුතුය. එම දර්ශන ඥනය ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්‌ඨිය ලෙසනම් කෙරෙන අතර සෝතාපන්න වීම ලෙස හඳුන්වන්නේත් මෙම අනාර්යය සම්මා දිට්‌ඨියයි. කොළඹට යන ක්‍රමය දැනගත් විට එය තව කෙනකුගෙන් අසා දැනගැනීමට අවශ්‍ය නොවන්නා සේ සෝතාපන්න වූවකුට නිවන් අවබෝධය පූර්ණ කර ගැනීමට උදව් අවශ්‍ය නැත. 'අපරපත්තෝ සත්ථු ශාසනං' ඔහු පර ප්‍රත්‍යය නැතිවම ඉතිරි මාර්ගඵල අවබෝධ කර ගනී. 'නියතෝ සම්බෝධි පරායනෝ' යනුවෙන් ඔහු සතර අපායට නොවැටෙන නියත වූ සම්බෝධිය හෙවත් අවබෝධය කරාම ගමන් කර සසර දුක නිවාගනී. සම්මා දිට්‌ඨියට පත්වූ කෙනාට ඉතිරි මගඵල ලැබීමට පර ප්‍රත්‍ය අත්‍යවශ්‍ය නොවුණාට කල්‍යාණ මිත්‍ර ඇසුර, ධර්ම ශ්‍රවණය අරිහත්වය දක්‌වා උපනිශ්‍රයවන බව සූත්‍ර දේශනාවල සඳහන් වේ. සෝවාන්වූ කෙනෙක් නැවත භවයක ඉපදුණොත් ඔහු ජාත සෝතාපන්නයෙක්‌ ලෙස හඳුන්වන අතර ඔහු එය නොදැන සිටියත් ධර්මතාවයෙන්ම විදර්ශනා වැඩී ඉතිරි මගඵල පූර්ණයකර ගනී.
සම්මා දිට්‌ඨි යනු දැක්‌මකි. සං + මා + දිට්‌ඨි යන වචනයේ සං යනු අවිද්‍යා තෘෂ්ණා දෙකට සම්බන්ධවී ලොව සාරයි, සැපයි කියා මුලාවෙන් සසරට බැඳීමයි. 'මා' යනු සසරට එසේ නොබැඳීමයි. කෙලෙසුන්ගෙන් සසර බැඳෙන ස්‌වභාවයෙන් මිදීම සඳහා දැකිය යුත්ත ආර්ය සම්මා දිට්‌ඨියයි. වර්තමානයේ සම්මා දිට්‌ඨියට, යහපත් දැකීම, නිවැරැදි දැකීම, හරි දැකීම කියා අර්ථ දී ඇතත් මෙසේ කී තරමින් සම්මා දිට්‌ඨියේ දහම් අර්ථය මතු නොවේ.
'ඉමේච සුභද්ද භික්‌ඛු සම්මා විහරෙය්‍යං ආසුඤ්ඤේ ලෝකේ අරහන්තෙහි අස්‌ස්‌ යන බුද්ධ වචනයෙන් භික්‌ෂුන් නිවැරැදි ආර්ය මාර්ගයේ ගමන් කරන තාක් ලොව රහතුන්ගෙන් හිස්‌ නොවන බව සඳහන් වේ.බුද්ධ වචනය එසේ වුවත් වර්තමානයේ අරිහතුන් වහන්සේලා නොව ඉන් මෙහා මගඵල ලාභීන්ගෙන්ද සසුන හිස්‌වී ඇත. ඉහත බුද්ධ දේශනාව අනුවඊට හේතුව නම් භික්‌ෂුන් ආර්ය මාර්ගයේ නොයෙදීමයි. අවංකවම නිවන් අවබෝධයට පැවිදි වෙන අයටද සද්ධර්ම ප්‍රතිරූපකවලින් ධර්මය යටපත් වීම නිසා නිවන් මග වැසී ඇත.
පෘථග්ජන යන වචනය ගැන සමාජයේ ඇත්තේද නිවැරැදි අර්ථකථනයකි. ධර්මය තුළ පෘථග්ජනයා විග්‍රහ කර ඇත්තේ වෙනත් ආකාරයකටය. බුද්ධ ප්‍රසාදයත්, ධර්ම ප්‍රසාදයත්, සංඝ ප්‍රසාදයත්, ආරියකාන්ත සීලයත් පෘථග්ජනයාට නැති අතර ඔහු ප්‍රමාද විහාර ඇත්තෙක්‌ බව සංයුත්ත නිකායේ නන්දිය සූත්‍රයේ පෙන්වා ඇත. ඒ වාගේම යමෙකුට ශ්‍රද්ධා, සීල, ශ්‍රැත, ත්‍යාග, ප්‍රඥ යන පංච ධර්මයන් මුළුමනින්ම නැතිද ඔහු පෘථග්ජනයෙක්‌ බවයි බුද්ධ දේශනාවල හඳුන්වා ඇත්තේ. ධම්ම චක්‌ක සූත්‍රයේ නාම සුඛයන්හි ඇලී වාසය කරන්නා පෘථග්ජනයෙක්‌ බවත්, අනාර්යයෙක්‌ බවත් 'හීනෝ ගම්මෝ පෝථුප්ජනිකෝ අනරියෝ අන‍ෙථ සංහිතෝ යන දේශනයෙන් පැහැදිලි කළහ.
'සුතවා අරිය සාවකෝ අස්‌සුතවා ප්‍රථු-ජනෝ' යන දේශනයෙන් ධර්මය මැනවින් නොඇසූ, ධර්මය පිළිබඳ දැනුවත් නොවූ කෙනා පෘථග්ජනයෙකි. ධර්මය අසා ශ්‍රැතවත් භාවය ඇති කෙනා අනාර්ය ශ්‍රාවකයෙකි. ප්‍රථම ආර්යය ශ්‍රාවකත්වය හෙවත් සෝතාපන්නවන්නේ ධර්ම ශ්‍රවණයෙන් බව මෙම බුද්ධ දේශනාවෙන් සනාථ වේ. කනටද සෝත කියනු ලැබේ. කනට ධර්මය පැමිණීම සෝතාපන්න යන්නෙහි තේරුමයි. (සෝත ආපන්න). මෙම අර්ථයෙන්ද බණ අසාම සෝවාන් වන බව සනාථ වේ. ආර්යයන් නොදකින, ආර්ය ධර්මය නොදැක්‌ක, ආර්ය ධර්මයෙහි නොහික්‌මෙන, ආර්ය ධර්මයෙහි අදක්‌ෂ කෙනා අශ්‍රැතවත් පෘථග්ජනයෙකි. (අස්‌සුතවා පුථු-ජනෝ අරියානං අදස්‌සාවි අරිය ධම්මස්‌ස අකෝවිදෝ, අරිය ධම්මේ අවිනීතෝ - මජ්ධිම නිකාය සබ්බාසව සූත්‍රය)
පෘථග්ජනයා මෙබඳු ආකාර කෙනෙක් නම් එවැනි අයට නිවැරැදි මාර්ගයක්‌ දේශනා කළ නොහැකි වන අතර එවැනි පෘතග්ජනයන්ගෙන් ධර්ම දේශනාවලින් ශ්‍රාවකයාටද සිදුවන යහපතක්‌ නොමැත. වර්තමානයේ ශාසනයට සිදුවීඇත්තේ මේ ෙ€දවාචකයි. ඒ නිසා වසර දහසකටත් අධික කාලයක සිට සසුන පිරිහී ආර්ය උතුමන්ගෙන් තොර නාමික අන්ධ බාල පෘථග්ජන ගිහි පැවිදි නාමික බෞද්ධ සමාජයක්‌ ඉතිරිවී ඇත.
ආර්ය කල්‍යාණ මිත්‍රයකුගෙන් ලැබෙන චිත්ත ශාන්තියත් උන්වහන්සේගේ කටහඬ තුළින් ඇතිවන වීතරාගී, වීත දෝසී, වීත මෝහී ස්‌වභාවයත් නිසා ධර්ම ශ්‍රවණය කරන තැනැත්තාගේ සිත ශාන්ත භාවයට පත්වේ. ඒ නිසයි මගඵල ලාභියකුගෙන් බණ අසා තවත් කෙනෙක් මගඵල ලබනවා කියන්නේ.
පෘථග්ජන දේශකයන් බණ කියන විට ඒ වීතරාගී, වීත දෝසී, වීත මෝහී චිත්ත ශාන්තිය ශ්‍රාවකයාට නොලැබේ. ඒ නිසා එවැනි අයගෙන් බණ අසා තව කෙනකුට ධර්මාවබෝධයක්‌ නොලැබේ. පෘථග්ජනයා බණ කියන්නේ පොතපතින් ලබාගත් කටපාඩමකින් මිස ධර්මාවබෝධයක්‌ ලබා නොවේ. ඒ නිසයි වර්තමානයේ කෙතරම් ධර්ම දේශනා සුලබව තිබුණත් ධර්මාවබෝධයෙන් යුතු ආර්ය සමාජයක්‌ බිහි නොවන්නේ.
අදත් ආර්ය උතුමන්ගෙන් ධර්ම ශ්‍රවණය කිරීමට ලැබේ නම් මගපල ලැබීමට හේතු වාසනා ඇති විශාල දහම් පිපාසිත පිරිසක්‌ ගිහි පැවිදි දෙපාර්ශ්වය තුළම සිටී. වී වල පැළවෙන ශක්‌තිය ඇතත් අටුවේ ඇති තාක් පැළ නොවේ. සකස්‌ කළ සුදුසු බිමක දැමූ විට සමනන්තරය සකස්‌වීමෙන් පැළවීම සිදුවේ. එමෙන් නිවන් දැකීමට හේතු වාසනා ඇති අයට ආර්ය උතුමන් ධර්ම දේශනා කළොත් මගඵලලාභී දැහැමි සමාජයක්‌ බිහි වේ. එසේ නොවන තුරු ශාසනයේ දියුණුවක්‌ බලාපොරොත්තු විය නොහැක.
ආර්ය මාර්ගය ආරම්භ වන්නේ සීලයෙන් කියන බොහෝ දෙනෙක් සිතා සිටියත් එය නිවැරැදි නොවේ. නිවන් මගේ පටන් ගැන්ම සම්මාදිට්‌ඨියයි. මෙය අයිතිවන්නේ ප්‍රඥවටයි. මූලික ප්‍රඥව පහළ වූ කෙනකුටයි සංකල්ප, වචන, ක්‍රියා ආජීවය සකස්‌ වනනේ. සම්මා දිට්‌ඨියෙන් පසු සංකප්ප, වංචා, කම්මන්ත, ආජීව ආදී අංගපෙළගස්‌වා ඇත්තේ ඒ නිසාය. මේවා පවා අද පටලවාගෙන නිවන් මගේ ආරම්භය සීලය කියා බහුතරයක්‌ සිතා සිටින බව පෙනේ.'පඤ්ඤවතෝ අයං ධම්මෝ' කියා වදාළාමිස 'සීලවතෝ අයං ධම්මෝ' කියා වදාළ බුද්ධ දේශනාවක්‌ පෙළ දහමේ නැත.
තථාගතයන් වහන්සේ දෙසා වදාළ ශ්‍රී සද්ධර්මය තුළින් ආර්ය මාර්ගය දියුණු කර ගැනීම සඳහා අනිවාර්යයෙන් වැඩියයුතු ධර්ම කාණ්‌ඩයක්‌ වන්නේ සත්තිස්‌ බෝධි පාක්‌ෂික ධර්මයන්ය. මේ ධර්ම වැඩීමට පෙර මූලිකව දැනගත යුත්තේ අනිච්ච, දුක්‌ඛ, අනත්තයන තිලකුණු ධර්ම හා චතුරාර්ය සත්‍යයේ දුක්‌ඛ, සමුදය, නිරෝධය යන ආර්ය සත්‍ය තුනය. මෙම ධර්ම බෝධි පාක්‌ෂික ධර්මවලට ඇතුළත් නොවේ.චතුරාර්යය සත්‍යයයේ මාර්ගය සත්‍යය පමණයි එයට ඇතුළත් වී ඇත්තේ. මේ කරුණු ඇතුළත් නොවීමටද හේතුවක්‌ තිබේ. පළමුවෙන් ධර්ම ශ්‍රවණයෙන් අවබෝධ කළයුතු කොටසක්‌ තිබේ. ඒ තමයි ත්‍රිලක්‌ෂණය හා චතුරාර්යය සත්‍යයේ මුල් සත්‍යය තුන. මාර්ග සත්‍ය වැඩිය යුත්තකි. භාවනාව යනු එයයි. දුක පිරිසිඳ දත යුතුයි. සමුදය පහකළ යුතුයි. නිරෝධය සාක්‌ෂාත් කළ යුතුයි කියා ධර්ම ශ්‍රවණයෙන් වටහාගත යුතුය. තිපරිමට්‌ටමේ සත්‍යය ඥනය ලෙස සඳහන් වන්නේ එයයි. මෙම සත්‍ය ඥනය ලැබූ කෙනා තමා අරිඅටඟි මග භාවනා වශයෙන් වඩමින් ඇලීම්, ගැටීම් දුරු කිරීමට පටන්ගන්නේ ඒ නිසයි. චතුරාර්යය සත්‍යයේ මුල් සත්‍යය තුන බෝධි පාක්‌ෂික ධර්මවලට ඇතුළත් නොවන්නේ,
