නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
පූජ්‍ය කරඳන සමිත හිමි
බුද්ධ, ධම්ම, සංඝ යන රත්නත්‍රය තිසරණයයි කියනු ලැබේ. කුමක් හෙයින්ද? සරණ යන මේ වචනයෙහි අදහස නම් පිහිට යනුයි. එය කුමකට වන පිහිටක්‌ද? "සරති හිංසතීති සරණං" යනු සතර අපා දුක හා ජාති, ජරා මරණාදී සියලු භය සන්ත්‍රාස දුර්ගති පරික්‌ලේශයන් හිංසනය කිරීම පිණිස විධවංශනය කිරීම පිණිස වන පිහිටයි. සරණ යන්නෙහි අදහසය.
සරණ යන මේ වචනයෙන් වධය (මැරීම) කරන්නෙක්‌ කියනු ලැබේ. එය කවරෙක්‌ද? බුද්ධාදී රත්නත්‍රයයි. රත්නත්‍රයෙහි පිහිටි යම් කිසි පුද්ගලයෙක්‌ රත්නත්‍රය විශ්වාස කොට ගෙන ත්‍රිවිධ රත්නය සෘජු අදහසින් පිහිටකොටගෙන යථා විධීන් අදහන්නේනම් ඔහු හට දෙලොවින්ම පැමිණෙන භය සන්ත්‍රාසාදී සියලු උවදුරු ත්‍රිවිධ රත්නය විසින් තියුණු මුවහත් අසිපතකින් නෙළුම් දඬුවක්‌ සිඳ ලන්නාක්‌ මෙන් සුණු විසුණු කර දමනු ලැබෙත්. සංසාර යාත්‍රාවට පිළිපන් සත්ව සමූහයාට දායාද වශයෙන් මෙන් නියමිතව ලැබෙන ජාති ජරා මරණ ව්‍යාධි, ශෝක, පරිදෙව, දුක්‌ඛ්‍ය, දොමනස්‌සාදී අනන්තාපරිමාණ දුක් සමූහයකින්ද කරන ලද පව් කම් වලට විපාක වශයෙන් ලැබෙන දණ්‌ඩ භය, දුර්ගති භය ආදී ශත සංඛ්‍යාත භයෝපදාව සමූහයෙන් මිරිකී මිරිකී යොනියෙන් යොනියට භවයෙන් භවයට යමින් එමින් පරම අසරණ භූත තත්ත්වයක වැටී සිටිනේ වෙයි. ඔහුන් කලෙක පින්ද කලෙක පව්ද කරමින් සුගති දුගති වශයෙන් භවයේ ඇවිදිති. ඔවුන් ස්‌වෝත්සාහයෙන් බුද්ධොත්පාදයකට "මේ දේ කළ යුතුයි. මේ දේ නොකළ යුතුය දන් දෙව් සිල් රකිව්. භාවනා වඩව්, සතුන් නොමරව් මේ ආදී සිද්ධාන්ත "පරම ශාන්ත අතිරමණීය" උපදේශ ධර්ම නැමති ස්‌වර්ණ පානයට ඔවුන් නංවා අනාදිමත් කාලයක සිට පරිචිතව ආමාෂුචිත්ත සන්තාන ගත ක්‌ලේශ ධර්ම සෝදා හැර දුක්ඛ භය සන්ත්‍රශාදී සියලු උපද්‍රව්‍යයන්ගෙන් තොර කොට පරම සුතයෙන් කරණ හෙයින් "යුද්ධාදී රත්නත්‍රය "සරණ" යන නමින් හඳුන්වනු ලැබේ.
සරණාගමනය
සරණාගමනය ලෞකි සරණාගමනය ලෝකොත්තර සරණාගමනයයි දෙයා කාරවේ.
ලෞකික සරණාගමනය
ආත්ම නිර්යර්තන සරණාගමනය
තත් පරායනතා සරණාගමනය
ශිෂ්‍ය භාවොපගමන සරණාගමනය
ප්‍රණිපාත සරණාගමනය යනුවෙන් සතර ආකාරයකට බෙදේ. ආත්ම පරිත්‍යාග කරමින් සිතා කියා සරණ යෑයි ආත්ම නිර්යාර්තන සරණාගමනයවේ. ජාති ජරා මරණාදී සියලු දුක් නැසීම පිණිස බුදුන්, දහම්, සඟුන් පිහිට කොට සරණ යැම. තත් පරායනත සරණාගමනයවේ. ශිෂ්‍ය භාවොපගමන සරණාගමනය යනු බුද්ධ ධර්ම සංඝ යන ත්‍රිවිධ රත්නයෙහි අවවාද අනුශාසනා අසා දිවි හිමියෙන් රකින සුවච කීකරු ශිෂ්‍යයෙක්‌ වෙමි යයි සිතා ශිෂ්‍ය භාවයට පැමිණ රත්නත්‍රය සරණ යැම වේ. තෙරුවන් ගුණ නුවණින් දැන අචල සද්ධාව උපදවා අද පටන් මගේ පරම ගෞරවාදරය නමස්‌කාරය තෙරුවන් උදෙසාම වේවායි සිතා සරණ යැම ප්‍රණිපාත සරණාගමනයයි.
ලෞකික සරණාගමනයෙහි ස්වභාවය බිඳීමට, කෙලෙසීමට පැමිණීමයි. සරණය කෙලෙසන අයුරු, වන්නේ තිසරණය සමාදන් වූ යම් කෙනෙක් බුදුපියාණන් වහන්සේට, උන්වහන්සේගේ ශ්‍රී සද්ධර්මයට, ආර්ය මහා සංඝරත්නයට, කායාදි ද්වාරයෙන් අගෞරව අනාදර කිරීමෙන්, වැඳුම් පිදුම් ගරු බුහුමන් නොකිරීමෙන්, ශ්‍රද්ධා ගෞරවාදර අඩුකර ගැනීමෙන්, තෙරුවන් ගුණ මෙනෙහි නොකිරීමෙන්, ත්‍රිවිධ රත්නයෙහි නුගුණ කීමෙන්. ත්‍රිවිධ රත්නය අල්ප ස්වල්ප කොට සිතා කවට සිනා බස්‌ කීමෙන්ද, මිථ්‍යාගමයන්ගේ වැඩි දියුණුවට කරන වැඩවලට උපස්‌තම්භක වීමෙන් හා චපල ක්‍රියාවන් හේතුකොටගෙන සරණය කෙලෙසේ බෞද්ධ මලකඩයෙක්‌ වේ.
ලෞකික සරණාගමනය බිඳී යැම මරණයෙන් බිඳී යැම, අන්‍යාගමක්‌ ඇදහීමෙන් බිඳී යාම යයි කියා දෙයාකාරවේ.
පෘථග්ජන වූ අප විසින් ගනු ලබන සරණය මේ ආත්ම භාවයටම සීමා වූයේ වෙයි. මරණින් පසු අනික්‌ ජන්මයකට නොයන්නේය. තමන් සමාදන් වූ සරණය බිඳ දැමීම නොහොබිනා පාප වැඩක්‌ වුණේ වී නමුත් මරණයේදී බිඳී යැම පිළිබඳව වරදක්‌ නොමැත. ත්‍රිවිධ රත්නය සරණ ගිය ඇතැම් මන්ද බුද්ධිකයෝ මිථ්‍යාවාදීන්ගේ අභූත බස්‌ අසා අප අදහන බුදුපියාණන් වහන්සේ නියම ශාස්‌තෘවරයෙක්‌ නොවෙයි. ඒ ධර්මය යහපත් දෙයක් නොවෙයි. ඒ සංඝයා යහපත් සංඝයා නොවෙයි. පින්පව්වල ඉෂ්ඨානිෂ්ඨ විපාකයක්‌ නොමැති යෑයි කියා අයෝනිමනසිකාරයෙන් සිතා මිස දිටුවන් ඇසුරු කිරීම මිථ්‍යා මත ගැනීමත් සමග ත්‍රිවිධ රත්නය නමැති ස්‌වර්ණ පර්වතයන් ගිලිහී මිථ්‍යා නමැති ප්‍රපාතයට ඇද වැටී අසත්‍ය ලබ්ධි ජාලයෙන් බැඳී පිරිහීමට පත්වේ.
ලෝකොත්තර සරණාගමනයෙහි බිඳීමක්‌වත් කෙළසීමක්‌ වත් නැත්තේය. ඒ සරණාගමනය කියන ලද පරිදි ආත්ම නියර්තනාදී වශයෙන් සමාදන් වීමකුත් නැත්තේය. එය නොකෙලෙසීමට හේතුවනම් නිර්වාණය අරමුණු කොට සෝවාන් මාර්ග ඥන මහා කුශල චිත්ත විථිය හටගන්නා කළ ත්‍රිවිධ රත්නයෙහි ගුණ සහ චතුරාර්ය සත්‍ය ධර්මයෙන් සෝවාන් මාර්ග ඥනයෙන් අවබෝධ කරගත් විට සරණ බිඳෙන කෙලෙසන සියලු ක්‌ලේශ ධර්මයන් නැති කර දමන හෙයින් සරණ බිඳීමට කෙලෙසීමට නොපැමිණේ. සියලු ක්‌ලේශ ධර්මයන් මුල් සිඳ නැතිකොට දමා අචල ශ්‍රද්ධාවෙන් පිහිටන සරණාගමනයාගේ ආනිසංස වදාරණ බුදුපියාණන් වහන්සේ
1 යොච බුද්ධඡ්ච ධම්මංච සංඝච සරණංගතො
2. චත්තාරි අරිය සච්චානී සම්මපප්ඤ්ඤය පස්‌සතී
එතං ඛො සරණං ඛෙමං එතං සරණං මුත්තමං
ඒතං සරණ මාගම්ම සබ්බ දුක්‌ඛා පමුච්චතී
ත්‍රිවිධ රත්නයෙහි ගුණ දැන චතුරාර්ය සත්‍ය ධර්මාවබෝධමයන් පිහිටන් ලෝකොත්තර සරණගමනයම නිර්භය වන්නේය. ඒ මේ අතිඋත්තම සරණය සමාදන්ව සසර දුකින් මිදෙන්නේය. ඒ සරණ යැම ශේ්‍රෂ්ඨය. උත්තමය ලෝකොත්තර සරණයෙන් සරණ ගත ආර්ය ශ්‍රාවකයා ඒකාන්තයෙන්ම සසර දුකින් මිදුනේ වන්නේය. එහි විපාක ඵල අනිසංස ඵල නම් නිර්වාණ ධර්මාවබෝධයෙන් නියතින්ම නිදුක්‌ වීමයි යනු ඒ ගාථාත්‍රයේ අදහසයි.
මෙසේ ත්‍රිවිධ රත්නය සරණ යන අයුරු සහ එහි ප්‍රභේදාදිය විස්‌තර කරන ලද නයින් ඉගෙන තෙරුවන් සරණ පරායන දිව්‍ය මනුස්‌ස්‍ය සම්පත් කෙළවර නිර්වාණය ලබා ගැනීමට උත්සාහ වඩත්වා බෞද්ධ විලාශයෙන් උපාසක විලාශයෙන් පෙනී සිටින බෞද්ධයන් අද ලංකාවෙහි එමට සිටිත් සරණ බිඳගන්නේ කූට වංචා වැඩ කිරීමෙන්ය. ඔහුන්ට බෞද්ධ උපාසක භාවය ඇතැයි කියා නොසිතිය යුතුයි. ඒ මන්ද? ත්‍රිවිධ රත්නයෙහි සරණ යැම බෞද්ධ භාවයෙහි පදනම හෙයින් ත්‍රිවිධ රත්නයේ ගුණ දැන ගුණ මෙනෙහි කොට තිසරණ සමාදන්ව නිර්මලව එය ආරක්ෂා කිරීම නියම බෞද්ධයෙකි. උපාසකයෙකි.
දිනක්‌ මහානාම ශක්‍ය රජතුමා බුදුපියාණන් වහන්සේ වෙත එළඹ "ස්‌වාමීනි" ඔබ වහන්සේගේ ශාසනයෙහි කෙතරම් ගුණයක පිහිටීමෙන් උපාසකයෙක්‌ වන්නේදැයි විචාල ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දේශනා කළ අමා මෑණියන් වහන්සේ.
"මහානාමය" යම් කෙනෙක් බුදුන් සරණ ගියේද? දහම් සරණ ගියේ වේද? සඟුන් සරණ ගියේ වේද? මහානාමය මෙපමණකින් උපාසක නම් වේ යයි වදාළ සේක.
මෙහි දක්‌වන ආකාරයට නියම බෞද්ධයා හෙවත් උපාසකයා නම් ත්‍රිවිධ රත්නය සරණ ගොස්‌ එය නිර්මලව අඛණ්‌ඩව රකින පුද්ගලයා බව මෙයින් පෙනේ.
