ඔබ දන්නවාද පන්චානන්තරිය පවක් සිදු කර අපාගතවනාවට වඩා නියත මිත්‍යා දෘෂ්ථිය නිසා අවීචි මහා නරකයට අපාගතවීමෙන් සසරේ කවදාකවත් ගොඩඒමට නොහැකි ලෙස සසරේ බැඳ දමන බව....? මේ නිසා ඔබ බෞද්ධයෙක් වුවත් අබෞද්ධයෙක් වුවත් මේ මිත්‍යා දෘෂ්ථියෙන් යුක්තනම් ඔබට ගැලවීමක් නැත.

භාග්‍යවත් වූ අරහත් වූ සම්බුදුරජානන්වහන්සේ අසම සම වූ සේක.

පිරිහෙන ගෙවල්


ශාස්‌ත්‍රපති රාජකීය පණ්‌ඩිත මැණික්‌කඩවර ධම්මරංසි හිමි
නියෝජ්‍ය පරිවෙනාධිපති, ධම්මානන්ද මූලික පිරිවෙන, 
මැටිකුඹුර,පොල්ගහවෙල

කුටුම්භ සංරක්‍ෂණයේ යෙදෙන සියලු ගිහි පිංවතුන්ගේ බලාපොරොත්තුව පැහැබර අනාගතයට තම පවුල යොමු කිරීමයි. ඒ වෙනුවෙන් දිවා රෑ අසීsමිතව කටයුතු කරන ඔවුහු බොහෝවිට කායික හෝ මානසික සුඛවිහරණය ද අනාගතය වෙනුවෙන් කැපකරති. එහෙත් ඉලක්‌ක කරා හැල්මේ දුවන බොහෝ දෙනෙක්‌ ඉලක්‌කයම එකම ජීවන අරමුණ යෑයි සිතීම මුලාවකි. ඉලක්‌කය දිනාගන්නා දිනය පිළිබඳ සිතේ ඇති බලාපොරොත්තු ගමනට ඉන්ධන ද සපයන බව සැබෑ වුවත් දහනය වන්නේ තමන්ගේ එදිනෙදා ජීවිතය නම් එය කෙතරම් මුලාවක්‌ද? භද්දේකරත්ත සූත්‍රයේදී (සොඳුරු එක්‌ රැයක්‌ ගැන කළ දෙසුම) බුදුන්වහන්සේ වදාළේ වත්මන් මොහොතේ සැනසීමෙන් ජීවත්වීමේ වැදගත්කමයි. ඒ ස`දහා පුද්ගලයෙකුට ජීවිතය පිළිබඳ යථා අවබෝධයක්‌ තිබිය යුතුයි. සැබැවින්ම ඉලක්‌කය මෙන්ම ගමන ගමන් ගන්නා අයුරු පිළිබඳවද මනා සිහියක්‌ පැවැත්විය යුතුයි. මන්ද ගෙවෙන්නේ යළි ළගාකරගත නොහැකි කාලය නිසයි. හැම මොහොතක්‌ම වටිනාකමෙන් අනූන මොහොතක්‌ බව සිතමින් ජීවත්විය යුතු ජීවිතයේ බොහෝ දෙනෙක්‌ තම පවුලේ අනාගත අභිවෘද්ධියට කටයුතු සැලසීමේදී දියුණුව බිඳ වැටෙන කරුණු හතරක්‌ පිsළිබඳව සැළකිලිමත්විය යුතු බව අංගුත්තර නිකායේ චතුක්‌ක නිපාතයේ කුල සූත්‍රයේදී දක්‌වා තිබේ.

1. නැතිවුණ දෑ නොසොයන්නා 
('නට්‌ඨං න ගවේසංතො')

යමෙක්‌ නැති වුණ දේ පිළිබඳව සැලකිලිsමත් නොවන්නේ නම් ඒ මිනිසුන්ගේ පවුල පිරිහීමට පත්වේ. සැබැවින්ම එය කොතරම් වටිනා උපදේශයක්‌ද? බොහෝවිට භෞතික සම්පත් නැති වුණ විට ගෙවල්වල සිදුකරනුයේ අලුත් භාණ්‌ඩයක්‌ ඒ වෙනුවට මිලදී ගැනීම නොවේද? වැඩෙන දරුවන් බොහෝදෙනෙක්‌ නැතිවුණ දේ සොයාගැනීමට මහන්සිවෙනවා වෙනුවට තම දෙමවුපියන් ලවා අලුත් එකක්‌ ගෙන්වා ගැනීමට පෙළඹෙති. එය පිරිහෙන ගෙයක ලකුණකි. අරපිරිමැස්‌ම පිළිබ`දව කියාදෙන මේ පාඩම අපේ වැඩිහිටියෝ ඉතා හොදින් සැලකිලිමත් වූ කරුණක්‌. ඉස්‌සර ගැමි ගෙවල්වල පැලැස්‌තර හත අට දැමූ කළගෙඩි වතුර ගෙනයන්නට ළිං ළඟට කිසිම ලැඡ්ජාවක්‌ මදිකමක්‌ සේ නොසලකා ගෙන එන්නට අපට පුළුවන් විය. එසේ අරපිරිමැස්‌මෙන් කටයුතු කරන අය පිළිබ`දව සමාජයේ සුභවාදී ආකල්පයක්‌ද පැවතුණි. එහෙත් අද තත්වය එය නොවේ. පාචිච්චි කරන භාණ්‌ඩ වල ඇති වෙළඳ නාම හා අලුත් බව මත පුද්ගල තරාතිරම් මනින ක්‍රමයක්‌ බිහිව තිබේ. පරණ ඇඳුම, ජංගම දුරකථනය වාහනය තම අවශ්‍යතාවය පිරිමසා ගැනීමට හැකි මට්‌ටමක තිබියදීම අලුත් මොඩල් එක තෝරා ගැනීම විලාසිතාවකි. මේ තත්ත්වය පුද්ගලයෙක්‌ පිරිහීම කරාම යොමුකරයිs. භෞතික භාණ්‌ඩ පමණක්‌ නොව ආධ්‍යාත්මිකව නැතිවන දේවල් ද යළි සොයාගත යුතුය. අපේ වැඩිහිටි පරපුරේ අය පවත්වාගෙන ආ යාවත්කාලීන වටිනාකමක්‌ සහිත අපේ උදාර ගති පැවතුම් නැති වූ විට විමසිලිමත් නොවන්නේ නම් ඒ ගෙවල් පිරිහෙන බව පැහැදිලි කරුණකි. මේ අනුව 'නට්‌ඨං න ගවේසංතො' යන අවවාදය අද සමාජයට පුළුල් සංවාදයකට ඉඩ විවරකරන බව පෙනේ.

02. බිඳුණ දේ නොහදන්නා 
(ජිණ්‌ණං න පටිසංකරොන්තො)

කැඩුණු බිඳුණු දේ යළි පිළිසකර කර නොගන්නා අය සිටින පවුල පිරිහෙන බව යටකී සූත්‍රය දක්‌වයි. යළි පාවිච්චියට ගත හැකි දෑ උපරිමයෙන් පාවිච්චියට ගැනීම බෞද්ධයෙකුගේ සිරිත විය යුතුය. අද වන විට බොහෝ ගෙවල්වල මේ මූලධර්මය අමතකකර තිබේ. මුළු ලෝකයේම විද්වත් මිනිසුන් අසීමිත මිනිස්‌ පරිභෝජනයට ලොව සම්පත් ප්‍රමාණවත් නොමැති බව වටහාගෙන සම්පත් යළි භාවිතය පිළිබ`දව අවධානය යොමුකර ඇති යුගයක අපේ රටේ මිනිසුන් අසීමිතව ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි සම්පත් ඉවත දමමින් සිටියි. ගෘහස්‌ථ භාණ්‌ඩ බොහෝමයක්‌ මෙම ඉරණමට හසුවී තිබේ. බොහෝවිට අඩු වියදමකින් බාල වර්ගයේ බඩුවලින් ගෙවල් පුරවාගන්නා මිනිසුන් ඉතා ඉක්‌මනින් පරිභෝජනයෙන් ඉවත්වන සේ සාදා ඇති එම භාණ්‌ඩ ඉවත් කර නැවත තවත් එවැනිම එකක්‌ ගෙන එති. ඉස්‌සර සපතේරුවන්ට වැඩ තිබිණි. ඇඳුම් මසන්නන්නට වැඩ තිබිණි. 

කම්මල්කරුවන්ට වැඩ තිබිණි. දැන් ඒ සියලු දෙනාත් ඇඟලුම් කර්මාන්තශාලා වැනි ආයතනවල සේවයට යන බව පෙනේ . මන්ද මිනිස්‌සු පාවිච්චි කරන්නේ අලුත් දෙවල් නිසාම ඔවුනට වෙන විකල්ප නැත. ඕනෑම නිවසක ටිකෙන් ටික කැඩී බිඳීයන දෑ මුලදීම ප්‍රතිසංස්‌කරණය කරගන්නේනම් ඒ සම්පත් දීර්ඝකාලීනව පාවිච්චි කළ හැකිය. කුඩා සිsදුරකට විශාල නැවක්‌ ගිල්විය හැකි සේ පුංචි පුංචි දේ කලින් පිළිසකර කර නොගැනීම අවාසනාවන්ත කතාවක මුල් පේළි කීපය ලිවීමකි.

03. අපරිමිත පරිහරණය 
(අපරිමිත පාණභොජනා හොන්ති)

සම්පත් අසීමිත පරිහරණය පිරිහෙන ගෙයක ලක්‍ෂණයකි. වෙළඳපොළ තරගකාරීත්වයට හසුවන බොහෝ පාරිභෝගිකයෝ නිෂ්පාදකයින්ගේ ගැටවලට හසුවෙති. වෙළඳ දැන්වීම්වලට මුලාවෙති. කිසිදු පදනමක්‌ නොමැති දෑ විශ්වාස කරති. මේ බොරදියේ තරම දන්නා කූට සේරිවාණිජයන් මිනිසුන් අසීමිත පරිහරණයට තල්ලු කරයි. තුන් වේලක්‌ බත් කෑ අයට අමතර පුංචි බඩගිනි හැදෙති. හත්මුතු පරම්පරාවකට නෑසූ අස්‌ථි රෝග ගැන බියවෙති. නොයෙක්‌ විටමින් වර්ග පානය කරති. අතිධාවනකාරී තරග රටාවේ තරග කරුවන් වන මිනිසුන් සුපර් මාර්කට්‌ රැල්ලට එක්‌වෙති. අවශ්‍ය භාණ්‌ඩ දෙක තුනක්‌ ගන්නවා වෙනුවට කරත්තයක බඩු පුරවාගෙන තල්ලුකරගෙන යාම නම්බුවක්‌ සේ හිතති. පයින් ගිය ගමන් වාහනයෙන් යාමටත් ගිහින් කියපු පණිවිඩ කෙටි පණිවිඩ මගින් කියන්නටත් පෙළඹෙති. අහෝ මෙය මායාවක්‌ වූ තරමක මහත. අවසානයේදී බොහෝ මිනිසුන් දෛනිකව පොලී ගෙවන ණය කාරයන් වී හමාරය. එබඳු ගෙවල් නොපිරිහී තියේද?

04.අධිපතියා දුසිල් වීම 
(දුස්‌සීලෙ ඉත්ථියා වා පුරිසං වා ආධිපච්චෙ ඨපෙති)

ඕනෑම කණ්‌ඩායමක ඉරණම තීරණය කිරීමට නායකයාට පුළුවනි. ප්‍රතිපත්ති ගරුක නොවන ගුණ දහමින් හීන නායකයෙක්‌ ඇති ගෙදරක ඉරණම පිරිහීමයි. මව පියා ආදර්ශවත් ගුණ ගරුක අය නොවුවහොත් එම නිවසේ දැක්‌ම බිඳවැටේ. දරුවන් ඇතුළු අනුගාමිකයන්ගේ අනාගතයට බලපාන අංක එකේ සාධකය මුදල් හෝ ඉඩකඩම් නොවේ ගුණගරුක මගපෙන්වීමයි. 

පරමාදර්ශී නොවන මගපෙන්වන්නන් පසුපෙළ ගෞරවයට පාත්‍ර නොවන නිසා ඔවුහු තම කණ්‌ඩායම මෙහෙයවා ගැනීමට අසමත් වෙති. අවසානයේදී අත්තනෝමතික තීරණවලට එළෙඔන සාමාජිකයෝ පවුල කඩා ඉහිරවති. බිද වැටුණු බොහෝ පවුල්වල එම ෙ€දනීය ඉරණමේ වගඋත්තරකරුවන් වී ඇත්තේ පිරිහුණ චරිත ඇති දෙමාපියන්ය. එබැවින් බෞද්ධ නිවසක නායකත්වය තම සාමාජිකයින් වෙනුවෙන් අසීමිත කැප කිරීම් ස`දහා සූදානම් වූ ධාර්මික ඒවා විය යුතුය.

වත්මන් සමාජයේ ඇති බහුලම අර්බුදය පවුල් අරගලයයි. නමුත් කලාතුරකින් සාර්ථක පවුල් ඒකක දැකිය හැකිය. එම සාර්ථක සෑම පවුලකම ඇති රහස 

පරමාදර්ශී නායකත්වයයි. තම මව- පියා චරිතවත් නොමැති නම් ඒ බව මුලින්ම ඉවෙන් වටහාගන්නේ දරුවන්ය. 

වැහිකෝඩයට අසු වූ ලුණු මිටක්‌ මෙන් එයින් දෙගුරුන්ගේ පෞරුෂය විනාශ වී යයි. බොහෝ වැඩිහිටියන් දරුවන්ගේ නොමනාකම් දැක දැකත් නිහඬව ඉන්නේ හෘද සාක්‍ෂියට එකඟව ඔවුන්ට දරුවන්ට විරුද්ධ වීමේ ආත්ම ශක්‌තියක්‌ නොමැති නිසයි. පසුව එම මඩ ගොහොරුවේම දරුවන් ද ගිලී යයි. එයින් ජීවිත තෘප්තිය නැතිවී අසහනය මනසේ වර්ධනය වේ. අද බොහෝ දෙනෙකු සිටින්නේ මුලක්‌ සොයාගත නොහැකි මෙම ප්‍රශ්නයේ ගිලෙමිනි. මානසික සැනසීමෙන් පිරිපුන් ජීවිතයක්‌ ගත කිරීමට පවුලේ සියලු සාමාජිකයින්ට අවස්‌ථාව ලබාදීම සඳහා කුල සූත්‍රයේ අඩංගු මෙම කරුණු හතර කෙතරම් අදාළ කරගත හැකිදැයි සිතන්නට කාලයයි.

¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤

සැනසීමේ ක්‍ෂේමභූමි සතිපට්‌ඨානයයි


පූජ්‍ය මාන්කඩවල සුදස්‌සන හිමි

ඔබට යම්කිසි කෙනෙක්‌ හෝ දෙයක්‌ ගැන දකිනකොට ප්‍රිය ස්‌වභාවයක්‌ ඇතිවුනොත් ඔබ හොඳට හිත හඳුනාගන්න. මගේ හිතේ මේ කැමැත්ත යෙදිලා නේද, මේ හිත දැන් සරාගයි නේද කියල හිත හඳුනාගන්න. ඔබට හිත හඳුනාගන්න බැරිවෙන වෙලාවට ඔෙරී හිතේ තියෙන හැඟීම රූපෙට බැඳෙනවා. ආදරය මේ ළමයාට කියල හිතෙනවා, ආස මේ මලට යි කියල හිතෙනවා, ආස මේ ගෙදරට යි කියල හිතෙනවා. ඔබ චිත්තානුපස්‌සනාවට හිත තබන කොට ඔබේ ආසාව කියන ගතිය ඔෙරී හිතේ ඇතිවෙන ගතියක්‌ බව එන්න එන්න ඔබට පැහැදිලියි. ඒ එක්‌කම ඒ ආසාව බාහිර වස්‌තුවකට තබපු ගමන් වේගයෙන් අතීතයට ගහගෙන යනවා, වේගයෙන් අනාගතයට ගහගෙන යනවා. මාරයා ඔබව බාහිරයටම අරගෙන යන්න ඉඩ ලබනවා. ඔබ යම් කැමැත්තක්‌ වේවා මේ කැමැත්ත ඇතිවෙලා තියෙන්නේ හිතට නේද කියල ''සරාගං වා චිත්තං 'සරාගං චිත්ත'න්ති පජානාති'' රාග සහිත සිත ඔබ හඳුනාගන්න.

අකමැත්තක්‌ ඇතිවුනොත් කෙනෙකුට, යම් දෙයකට අකමැත්ත නෙමෙයි, 

කෙනෙක්‌ දෙයකට අකමැතිකම හිතේ ඇතිවෙලා. අහවල් කෙනාට කැමති නැහැ, අහවල් දේට කැමති නැහැ කියන අකැමැති ගතියක්‌ සිතේ ඇතිවෙලා. මේ අකමැති සිත නේද කියල හිත හඳුනාගන්න. ඒ වගේම මේ වෙලාවේ දී මෝහ සහගත සිත මෝහ සහගත බව හඳුනාගන්න. මෝහ සහගත සිත හඳුනාගන්න හරි පහසුයි ඔබට. රූපය සිහි කරලා රූපය අරමුණු කරලා පෙන්වන සිත මෝහයි නේද කියල, ශබ්දය පැත්තට නැඹුරු කරලා සිත ඉපදිලා මට මේක මෝහයි නේද මේ සිත. කැමැත්ත අකමැත්ත නැති වෙන්න පුළුවන්. බාහිර කෙනෙක්‌ව දෙයක්‌ව සිහි කරලා පෙන්නපු සිත හඳුනාගන්න මේ මෝහ සහිත සිත. ඒ එක්‌කම මගේ සිත විසිරිච්ච සිතක්‌ මේ වෙලාවේ දී හඳුනාගන්න. ඔබ සිත පැත්ත හඳුනාගත යුතුයි.

අම්මා මතක්‌ වුණා, දරුවා මතක්‌ වුණා, ගෙදර මතක්‌ වුණා, රත්තරන් මතක්‌ වුණා, රිදී මතක්‌ වුනා කියන ඔබ සිතුවිලි හඳුනා ගත යුතුයි. දැන් මේ කාමච්ඡන්දය මගේ හිතේ යෙදිලා නේද, ව්‍යාපාදය හිතේ යෙදිලා නේද. සතිපට්‌ඨානයට හිත තැබුවොත් කයත් නාම ධර්ම ටිකත් කියන සම්පූර්ණ පුද්ගල ජීවිතයම ආවරණය කරලා තියෙයි. ඔබට මේ කය කෙරෙහි හිත තබන්න බැරිවෙන හැම වෙලාවකම ඔබ රූප ශබ්ද ගන්ධ රස පොට්‌ඨබ්බ කියන බාහිර රූප ටික ඇසුරු කරලා ඇති. වේදනාව කෙරෙහි හිත තබන්න බැරිවෙන හැම වෙලාවකම රූපයෙන් මෙබඳු සැප දුක්‌ එනවා, ශබ්දයෙන් මෙබඳු සැප දුක්‌ එනවා, ගන්ධයෙන් මෙබඳු සැප දුක්‌ එනවා, රසයෙන් මෙබඳු සැප දුක්‌ එනවා, ස්‌පර්ශයෙන් මෙබඳු සැප දුක්‌ එනවා කියල එක එක දේවල් සිහි කළාම මෙබඳු සැප දුක්‌ එනවා කියල සැප දුක්‌ දෙක බාහිරෙන් ඔබට පෙන්වලා ඇති. හිත කෙරෙහි ඔබට සිහිය පිහිටවන්න බැරිවෙන හැම වෙලාවකම අර කෙනාට මම කැමති, අර කෙනාට මම අකමැති, අහවල් දේටයි මම රැවටුනේ කියල ඔබේ සිතේ කැමැත්ත, අකමැත්ත, මෝහය බාහිර වස්‌තු ටිකකින් පෙන්වයි. සිතුවිලි ටිකට ඔබට හිත තබන්න බැරිවෙන හැම වෙලාවකම බාහිර තියෙන දේවල් සිහි වුණා කියල, බාහිර දේවල් සිහිවෙනවා කියල බාහිර දේවල්වල වටිනාකම් නොවටිනාකම් ඔබට තියෙනවා දැනෙයි.

කය වේවා, වේදනාව වේවා, සිත වේවා, ධර්මතා වේවා ඔබට නාම ධර්ම පැත්තෙන් හෝ රූප ධර්ම පැත්තෙන් තමන් කෙරෙහි පිහිටි සිහියකින් ජීවත්වෙන්න ඔබ හුරු වුනොත් උපාය තමයි මේ බාහිර ස්‌පර්ශ ආයතන හය මත පතිත වෙන්න තිබ්බ ඉඩ නැති කරලා. මාරයාගේ විෂයට යන්න තියෙන ඉඩ නැති කරලා ඔබ මේ ලෝකෙට අයිති කෙනෙක්‌ නෙමෙයි. බාහිර ස්‌පර්ශ ආයතන පැත්තේ ඉන්න ලෝකයා ඔබට අයිතිත් නැහැ, ඔබ එයාලට අයිතිත් නැහැ. ඔය ආදරණීය සංයෝජන කිසිදු වෙහෙසක්‌ නැතිව එකින් එක එකින් එක ගැලවිලා යනවා. යම්කිසි උලක්‌, ඊතල පහරක්‌ ඇනුනොත් ඊතල පහර නිසාත් වේදනාවක්‌ විඳිනවා. ඊතල පහර ගලවන්න ඒ ඊතලේ කටු තුඩ පාදගන්න හාරනකොටත් රිදෙනවා, ඊතලේ ගලවලා අදිනකොටත් රිදෙනවා. තෘෂ්ණාව නමැති ශල්‍යත් ඒ වගේ. ඒත් කිසිම විදිහකින් චුට්‌ටක්‌වත් රිදෙන්නේ නැතිවෙන්න තෘෂ්ණා නමැති විෂ ශල්‍ය කිසිදු 

වේදනාවකින් තොරව ඔගොල්ලොන්ගෙන් උදුරලා දාන්න බුදුරජාණන් වහන්සේ නමැති ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා හරි දක්‌ෂ වෙලා තියෙනවා.

''සත් හට වන භව දුකට වෙදාණන්'' සත්වයන්ට වෙන භව දුකට එකම වෙදා. ඒ මගේ බුදු හාමුදුරුවෝ ලෝකේ පහල වුනේ සියළුම දුක නිමා කරලා නිවී සැනසෙන ලෝකයක්‌ ඔබට තනලා දෙන්න. ලෝකයක්‌ මට තනලා දෙන්න. ඒක වෙනම රාජ්‍යයක්‌. සතිපට්‌ඨානය කියල කියන්නේ අඛණ්‌ඩව තමන්ගේ සිත හා සිහිය කාය, වේදනා, සිත, ධම්ම පැත්තට නැඹුරු වෙලා ජීවත්වෙන්න වාසය කරන්න පෙන්වන ධර්මයක්‌. මේක විශාල අර්ථයක්‌ කරලා තියෙයි. අනවරාග්‍ර වූ සංසාරයකම දුක අයින් කරලා දානවා. ඔබට අද ස්‌පර්ශ ආයතන හයට නැඹුරු වෙලා හිතීම්, කීම්, කිරීම් කරලා පුරුදු නිසා සතිපට්‌ඨානය ඔබ පුරුදු විය යුතුයි, පුහුණු කළ යුතුයි. භාවනා පුහුණු වෙනවා කියල කියන්නේ ඒකට. කය කෙරෙහි හිත තබාගෙන කයෙන් ඇතුල් පැත්තේ ඇතිවෙන වේදනාව ගැන කයෙන් ඇතුල් පැත්තේ ඇතිවෙන සිත ගැන, කයෙන් ඇතුල් පැත්තේ ඇතිවෙන සිතුවිලි ගැන බලන්න ඔබ හුරු පුරුදු විය යුතුයි. ඒ සඳහා ඔබ පුහුණු විය යුතුයි.

ඒක අපහසුයි. කය කෙරෙහි සිත තබාගන්න හදන කොට ඔබට තේරෙයි කෙලෙස්‌ වල මට්‌ටම. ඕඝ කියල 

කියන්නේ ගහගෙන යනවා, ඔබ අධ්‍යාත්මික පැත්තේ හිත තබාගන්න හැදුවට බැහැ, කාම ඕඝ - පංච කාමයටම ඔබව ගහගෙන යනවා, රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පොට්‌ඨබ්බ පැත්තට මනස නැඹුරු කරන ගතියටයි ඕඝ කියල කිව්වේ. ඔබ සතර සතිපට්‌ඨානයේ වාසය කරන්නයි උත්සාහවත් වෙන්නේ ඒත් ඔබව පංච කාමය පැත්තටමයි යොදවනේ, ස්‌පර්ශ ආයතන හය පැත්තටමයි යොදවන්නේ. කාම යෝග - කමය, භව යෝග - රූප තියෙනවා, ශබ්ද තියෙනවා කියල බාහිර පැත්තටමයි ඔබව යොමු කරවන්නේ. ඔබ සතිපට්‌ඨානයේ වාසය කරන්න පුරුදු වෙන්නයි උත්සාහත් වෙන්නේ ඒත් ඔබව රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පොට්‌ඨබ්බ පැත්තටමයි ගොතවන්නේ. ඒකටයි ග්‍රන්ථ කියල කියන්නේ. ඔබ සතිපට්‌ඨානය තුළ සිහියෙන් වාසය කරන්න උත්සාහවත් වෙන්නේ ඒත් ඔබේ හුරුව තියෙන්නේ රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පොට්‌ඨබ්බ, ධම්ම පැත්තට නැඹුරු වෙලා හිතීම් කීම් කිරීම් කරන්නමයි. ඒකටයි ආස්‍රව කියල 

කියන්නේ. ඔබ සතිපට්‌ඨානය තුළ වාසය කරන්නයි උත්සාහවත් 

වෙන්නේ ඒත් රූපයම අල්ලගන්නවා, රූපයටමයි පමුණුවන්නේ, ශබ්දයටම පමුණුවනවා, ගන්ධයටම පමුණුවනවා, උපගමනං උපාදානං. ඔබ සතිපට්‌ඨානය තුල වාසය කරන්නේ පෙනෙන රූපය සත්වයෙක්‌ කියල හෝ, රූපය ඇසුරු කරගෙන සත්වයෙක්‌ කියල හෝ, රූපය නිසා සත්වයෙක්‌ කියල හෝ, සත්වයා නිසා රූපය කියල හෝ සක්‌කායට මයි ඔබව බඳවන්නේ.

මේ ඔක්‌කොම ගති ටික සතිපට්‌ඨානයෙන් උදුරලා දානවා. මේ කය කෙරෙහි හිත තබාගෙන ඉන්න ඔබට වේදනාව හසුවෙනවා නොබෝ දවසකින් හරි පහසුයි. වේදනාව ප්‍රකටයි. කයේ වේදනාව කෙරෙහි නිතරම සිහියෙන් ජීවත්වෙන කෙනාට උපදින හිත හඳුනගන්න හරි පහසුයි බාහිරේට පතිතවෙන්න කලින්. තරහව ඇතිවෙන්නේ සිතටනේ, ආදරණීය අම්මා, ආදරයට හිතයි රූපය. ආදරය තමන් ගාව. සංයෝජනීය යි රූපය - සංයෝජනය ට හිතයි රූපේ, සංයෝජනය තමන් ගාව. මේවා ඔක්‌කොම තමන්ට තේරෙනවා. උපදින සිත තේරෙනවා. සිත තේරෙන කොට සිතේ ඇතිවෙන ගතිත් තමන්ට තේරෙනවා. මේ මට්‌ටම ඔබ නොබෝ කලක්‌ හුරු කලොත් කිසිදු වෙහෙසක්‌ නැතුව බාහිර ලෝකේ තියෙන වටිනාකම් දියවෙලා යනවා. අයිස්‌ කැටයක්‌ අරගෙන එළියේ තියල තිබ්බහම කිසිවෙකුගේ උත්සාහයක්‌ නැතුව ඉෙරීම දියවෙලා යනවා වගේ භෞතික වස්‌තු කෙරෙහි ඔබේ මනසේ ඇති වටිනාකම් නිරායාසයෙන් දියවෙලා යයි.

ඔබ වටිනාකම ලබා දුන්න දේ තුල සිටිමින් වටිනාකම නැති කරන්න හැදුවට නැති කරන්න හදන එකම ඔබ වටිනාකම අළුත් කරනවා. ඔබ වටිනාකම සිහි කරලයි වටිනාකම නැති කරන්න හදන්නේ. වෙන්නේ නැහැ. පංච කාම ගුණය කෙරෙහි යම් ඡන්ද රාගයාගේ නැති කිරීමක්‌ වේ නම් ඒකයි තණ්‌හාවගේ නැති කිරීම. ඔබ පංච කාමයට ඡන්ද රාගය නැහැ කියන්නේ ඔබ ඒ පැත්තට යන්නේ නැහැ. ඔබ කැමති එයින් මිදෙන්න. ඒ සදහා බුදුරජාණන් වහන්සේ ඔබටත් මටත් අනුකම්පාවෙන් හදලා දුන්න භූමියයි සතිපට්‌ඨානය කියල කියන්නේ. ඒක ඔබගේත් මගෙත් ජීවිතයේ පැය කාලක, පැය භාගයක, පැය දෙකක, පැය හයක, පැය දොළහක, දවසක, දවස්‌ පහක භාවනාවක්‌ නෙමෙයි. ජීවිතය පුරාම. ආස්‍රවක්‌ර්ෂය කළ ක්‌ෂීණාස්‍රව මහරහතන් වහන්සේත් පිරිනිවන් පාන තාක්‌ ජීවත් වෙන්නේ කාය, වේදනා, චිත්ත, ධම්ම කෙරෙහි එළඹ සිටි සිහියෙන් සතර සතිපට්‌ඨානයට හිත තබලා. වෙනසක්‌ තියෙයි එතන සතිපට්‌ඨානය අව්‍යකෘතයි, සේඛ පුද්ගලයාගේ සතිපට්‌ඨානය කුසල සහගතයි. එච්චරයි වෙනස.

ඔබ සතිපට්‌ඨානයේ වාසයට පැමිණියේ ඇයි? ඔබ සතිපට්‌ඨානයේ වාසය තෝරාගත්තේ ඇයි? පංච උපාදානස්‌කන්ධය දුකක්‌ කියල දැක්‌ක හින්දා. මොකක්‌ද පංච උපාදානස්‌කන්ධය? ලෝකේ පැත්තෙන් දකින්න එපා, 

බාහිරෙන් දකින්න එපා පංච උපාදානස්‌කන්ධය. ඔබේ පැත්තෙන් දකින්න. ඔබේ උපාදානය පතිත වෙච්ච ස්‌කන්ධ ටික දුකක්‌. දුකට හේතුව මේ උපාදානය. උපාදානය නැතිවුනොත් දුක නිවෙනවා. උපාදානය ගෙවා දමන්න පහසුයි මට සතිපට්‌ඨානය. ඒකයි ඔබේ ප්‍රතිපදාව. මේ අර්ථය සමස්‌තයක්‌ම වූ ලෝකවාසී බෞද්ධයෝ කෙරෙහි පිහිටි දවසටයි මේ ශාසනය නිර්මල බුද්ධ ශාසනයක්‌ වෙන්නේ. සතිපට්‌ඨානය වැරදුනා නම් වැරදුනේ නිවනයි. 

¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤

සෝතාපන්නයාගේ ලක්‌ෂණ

පූජ්‍ය කිවුල්දෙණියේ විජිතනන්ද හිමි,
නිසලවිල වන අරණ, මාලිගාතැන්න, කහතිලගම, පොල්පිතිගම.

යමෙකුට තුනුරුවන් කෙරෙහි ඇතිවන අවෙච්චප්ප්‍රසාදය සහ අරියකාන්ත සීලය කියන කරුණු පිහිටා නැත්නම්, ඒ පුද්ගලයා ප්‍රමාද විහාර ඇත්තෙක්‌ බවත්, මේ අංග මුළුමනින්ම නැත්නම් බාහිර පෘථග්ජනයෙක්‌ බවත් සංයුත්ත නිකායේ එන නන්දිය සූත්‍රයේ සඳහන් වෙනවා.

පෘථග්ජනයා කියන්නෙ කවරෙක්‌ද කියල හඳුනගන්න ඉහත දේශනාව ඉතා වැදගත්. ආර්යයන් නොදකින, ආර්ය ධර්මයේ නොහික්‌මෙන, සත්පුරුෂයන් නොදකින, සත්පුරුෂ ධර්මයේ නොහික්‌මෙන තැනැත්තා අශ්‍රැතවත් පෘථග්ජනයෙක්‌ බව බුද්ධ දේශනාවල සඳහන් වෙනව. (අරියනං අදස්‌සාවී අරිය ධම්මේ අවිනීතෝ - සප්පුරිසානං අදස්‌සාවී සප්පුරිස ධම්මේ අවිනීතෝ).

ඒ වගේම ශ්‍රද්ධා, සීල, ශ්‍රැත, ත්‍යාග, ප්‍රඥ කියන පංච ධර්මයන් මුළුමනින්ම නැත්ද, ඒ පුද්ගලයා පෘථග්ජනයෙක්‌ විදිහට තමයි ධර්මයේ පෙන්වා තියෙන්නෙ. හීන වූ ග්‍රාම්‍ය වූ පංච කාමයන්ගේ ඇලී වසන කෙනාත් පෘථග්ජනයෙක්‌ බව ධම්මචක්‌ක සූත්‍රයේ සඳහන් වෙනව. මේ විදිහට පෘථග්ජනයන් දෙන්නෙක්‌ සිටින බව අට්‌ඨකතාවේ එන ගාථාවක සඳහන් වෙනව.

ද්වේ පුථුඡ්ජනා වුත්ති 

බුද්ධාදිච්ෙච්න බන්දුතා 

අන්ධෝ පුථුඡ්ජනෝ ඒකෝ 

කල්‍යානේකෝ පුථුඡ්ජනෝ

අන්ධ පෘථග්ජන සහ කල්‍යාණ පෘථග්ජන වශයෙන් දෙන්නෙක්‌ සඳහන් වෙනවා. සතර සෝතාපත්ති අංග කොහෙත්ම නැති කෙනා අන්ධ පෘථග්ජනයෙක්‌. බාහිර පෘථග්ජනයා විදිහට සූත්‍රවල සඳහන් කරල තියෙන්නෙ මේ පුද්ගලයා ගැන. සෝවාන් ඵලයට පත් නොවූ, නමුත් සද්ධා ආදී ගුණවල යම් පමණින් හෝ පිහිටි සද්ධානුසාරී, ධම්මානුසාරී පුද්ගලය කල්‍යාණ පෘථග්ජනයෙක්‌ විදිහට හඳුන්වන්න පුළුවන්.

සතර සෝතාපත්ති අංගවලින් යුත් සෝතාපන්නයාට නිරන්තරයෙන් පුණ්‍ය ගංගා කුසල ගංගා පහළ වන බව සංයුත්ත නිකායේ අභිසන්ද සූත්‍රයේ දක්‌වා තියෙනව. (චත්තාරෝ මේ භික්‌ඛවේ පුඤ්භිඤාසන්දා කුසලාභිසන්දා, සුඛස්‌සාහාරා).

ඒ වගේම අපිරිසිදු සතුන්ගේ පිරිසිදු බව පිණිසත්, නොදැමුණු අයගේ දමනය පිණිසත් සතර සෝතාපත්ති අංග හේතුවන බව සංයුත්ත නිකායේ දේවපාද සූත්‍රයේ දේශනා කරල තියෙනවා. වෛර 5ක්‌, බිය පහක්‌ දුරු කළ සෝතාපත්ති අංගවලින් යුත්ත ආර්ය න්‍යාය ප්‍රඥවෙන් දැකල අවබෝධ කරපු සෝතාපන්නයාට තමන් නිරයෙන්, ප්‍රේත ලෝකයෙන්, තිරිසන් ලෝකයෙන්, අසුර නිකායෙන් සදහටම මිදුන බව ප්‍රකාශ කරන්න පුළුවන්.

සුදුස්‌සාට සුදුසු තැනදී අධිගම ප්‍රකාශ කරන්න පුළුවන්. ''සම්මදේව' කියල අධිගම ප්‍රකාශ කරන ක්‍රමයක්‌ ධර්මයේ පෙන්වා තියෙන්නෙ ඒ නිසා. 'සම්මා විහරණය' මොකක්‌ද කියල විවරණය කරන, තමන්ගෙ සෝවාන් බව අනුන්ට කියල ඒ තැනැත්තාත් සෝවාන් තත්ත්වයට නැගී සිටුවන්න උත්සාහ කළ යුතු බව අටුවාවේ පෙන්වා තියෙනවා. (අත්තනෝ සෝතාපන්න භාව අඤ්ඤස්‌ස කථෙ‍ෙවා තං සෝතාපන්නං කරෝතීති සම්මා විහරතී නාම)

සංයුත්ත නිකායේ සරකානි සූත්‍රයේ මහානාම කුමාරයාට බුදුන් වහන්සේ මේ විදිහට දේශනා කරනවා. 'මහානාමය, මේ මහා සල් ගසුත් සුභාෂිත දුර්භාෂිත දන්නේ නම්, වැටී නොයන නියත වූ නිවන පිහිටකොට ඇති සෝතාපන්න යෑයි කියා මේ සල් ගස්‌වලටත් ප්‍රකාශ කළ හැක'. මෙයින් පෙන්වා තියෙන්නෙ, යහපත, අයහපත තේරුම් ගන්න පුළුවන් හැමෝටම ධර්මාවබෝධය කරන්න පුළුවන් බව. ඒකට සුදුසුකම් විදිහට බුදුන්වහන්සේ පෙන්වා දුන්නෙ, සට කපටකම් නැති බව, මායාවන් නැති, සෘජු ගති ඇති අය මා වෙත පැමිණෙන්න, ඒ සියල්ලට මම අනුශාසනා කරමි කියල. (ඒතු විඤ්­ පුරිසෝ අසඨෝ, අමායාවී, උජුජාතිකෝ අහමනුසායාමි, අහං ධම්මං දේසේමි)

පථව්‍යා ඒක රඡ්ඡේන 

සග්ගස්‌ස ගමනේනවා

සබ්බලෝකාධි පච්ෙච්න 

සෝතාපත්ති ඵලං වරං

(ඛු.න. ධම්ම පද, ලෝක වග්ග)

ඉහත ධම්ම පද ගාථාවෙන් සෝතාපන්න වීමේ ඇති ශ්‍රේෂ්ඨ බව පෙන්වා තියෙනවා. පෘථිවියට අධිපති චක්‍රවර්තී රජ බව, ස්‌වර්ගයේ ඉපදීම, මුළු ලොවට අග රජවීම කියන සියලු කරුණුවලට වඩා සෝවාන්වීම අග්‍රයි. ශ්‍රේෂ්ඨයි, උත්තමයි.

සක්‌විති රජ කෙනෙක්‌ සතර මහා දිවයිනට අධිපතිව රජකම් කර, මරණින් මතු තව්තිසා වැසි දෙවියන් අතරට ගිහින් නන්දන වනයේ අප්සරාවන් සමූහයා පිරිවරා ගෙන දිව්‍ය පංච කාම ගුණයන් විඳිමින් වාසය කරනවා. නමුත් ඔහු නිරය, තිරිසන්, ප්‍රේත, අසුර කියන සතර අපායෙන් මිදිල නෑ. ඒ දෙව් සැප, අවසන් වෙලා මිනිස්‌ ලොවට පැමිණ හෝ කවදා හෝ දවසක ධර්මාවබෝධය නොකරන තාක්‌ සතර අපායේ ඉපදීමට හේතු නැති කරල නැති නිසා දුගතිගාමී වීමට අවකාශ තියෙනවා.

'චතුහපායේහි ච විප්පමුත්තෝ - ඡචාභිඨානානි අභබ්බෝ කාතුං' කියන රතන සූත්‍ර පාඨයෙන්, සෝතාපන්න වූ කෙනා සදහටම අපායෙන් මිදිල කාරණා හයකට අභව්‍ය වූ කෙනෙක්‌ බව පෙන්වා තියෙනව. 

යමෙක්‌ සෝවාන් වෙන්න නම් මොකක්‌ද කරන්න ඕන කියල වදාරණ බුදුපියාණන් වහන්සේ, සතර සෝතාපත්ති අංගවලින් යුත්ත වන ලෙස පැහැදිලි කරනවා. සකදාගාමී, අනාගාමී, අරිහත්වීම සඳහා කළ යුත්තේ සෝතාපත්ති අංගවල පිහිටීම, ඒ වගේම පංච උපාදානස්‌කන්ධය අනිච්ච වශයෙන්, දුක්‌ඛ වශයෙන්, අනත්ත වශයෙන් වැඩීමෙන් සෝවාන්, සකදාගාමී, අනාගාමී, අරිහත් කියන සතර මාර්ග ඵල ලබන බව සඳහන් වෙනවා.

සත්පුරුෂ සේවනය, සත්ධර්ම ශ්‍රවණය, යෝනිසෝ මනසිකාරය, ධර්මානුධර්ම ප්‍රතිපත්ති යමෙක්‌ භාවිත කිරීමෙන් නැවත නැවත භාවිත කිරීමෙන් (භාවිතා බහුලීකතා) මහාපඤ්ඤ, පුථු පඤ්ඤ, විපුල පඤ්ඤ, ගම්භීර පඤ්ඤ, අසාමන්ත පඤ්ඤ, භූරි පඤ්ඤ, පඤ්Æ බහුල්ල, සීඝ පඤ්ඤ, ලහු පඤ්ඤ, හාසු පඤ්ඤ, ජවන පඤ්ඤ, තික්‌ඛ පඤ්ඤ, නිබ්බේධික පඤ්ඤ කියන මහා ප්‍රÆ ලැබෙන බව බුද්ධ දේශනාවල සඳහන් වෙනවා. මේ ලිපියෙන් ඒ සියලු විස්‌තර සඳහන් කරන්න බැරි වුණත්, වැඩි විස්‌තර දැන ගැනීමට අවශ්‍ය නම් සංයුත්ත නිකායේ (5) සෝතාපත්ති සංයුත්තයේ මහා පඤ්Æ වර්ගය බලන්න.

ආර්ය මාර්ගයේ සෝතාපන්න මාර්ග අනාගාමිකත්වයේ පටන් අරිහත් මාර්ගය දක්‌වා සිටින ආර්ය උතුමන් හත්දෙනා සේඛ හෙවත් විමුක්‌ති මාර්ගයේ හික්‌මෙන පුද්ගලයන් විදිහට හඳුන්වා තියෙනව. ආර්ය මාර්ගයේ හික්‌මී අවසන්වූ උතුමන් අසේඛ කියල හඳුන්වනව. බුදු, පසේ බුදු, මහ රහතන් වහන්සේලා අසේඛ වෙනවා.

සේඛ පුද්ගලයා ආර්ය මාර්ගය වැඩීම පසෙක දමා ඉන් පරිබාහිර කටයුතුවල වැඩි කාලයක්‌ යෙදිල වාසය කළොත් පිරිහීමට පත්වෙන බව තථාගතයන් වහනසේ විසින් අංගුත්තර නිකායේ සේඛ සූත්‍රය තුළින් පෙන්වා තියෙනවා. මෙතනදී පිරිහීම කියල සඳහන් කළේ ලැබුවා වූ මාර්ග ඵලය පිරිහීම නොවෙයි, ඉතිරි මග ඵල ලැබීමට ප්‍රමාදවීම.

ඒ නිසා සෝවාන් මාර්ග 

අනුගාමිකයාගේ පටන්, අරිහත් මාර්ගය දක්‌වා සිටින සේඛ පුද්ගලයන්, කළ යුත්ත නොකළ යුත්ත පිළිබඳව විමර්ශන 

බුද්ධියෙන් වාසය කරන්න ඕන. එහෙම නොවුණහොත් නොදැනුවත්වම ඉදිරි දියුණුව ප්‍රමාද වෙන්න පුළුවන්.

සේඛ භික්‌ෂුවකගෙ පිරිහීමට හේතුවන කරුණු පහක්‌ ධර්මයේ සඳහන් වෙනවා. කම්මාරාමතා, නිද්දාරාමතා, හස්‌සාරාමතා, සංඝණිකාරාමතා, විමුත්ත සිත ප්‍රත්‍යවේක්‌ෂා නොකිරීම කියන කරුණු සේඛ භික්‌ෂුවකගේ පිරිහීම පිණිස පවතිනවා. (කම්මාරාමතා, හස්‌සාරාමතා, නින්දාරාමතා, සංඝණිකාරාමතා යථා විමුත්තං චිත්තං න පච්චචෙක්‌ඛති, ඉමේ ඛෝ භික්‌ඛවේ පංච ධම්මා සේඛස්‌ස භික්‌ඛුණෝ පරිහානාය සංවත්තති. අංගුත්තර නිකායේ පඨම සේඛ සූත්‍රය)

කම්මාරාමතා කියන්නෙ නව කර්මාන්තවල යෙදීම. භික්‌ෂුවක්‌ වශයෙන් සීමාව ඉක්‌මවා ගොඩනැඟිලි හැදීම්, අධිකව ගමන් බිමන් යැම්, තව නොයෙක්‌ බාහිර කටයුතුවල නිරතවීම ආදිය 

කම්මාරාමතාවට අයිතියි. අධිකව නිදීම, නිද්දාරාමතාව. හස්‌සාරාමතා කියන්නෙ අල්ලාප සල්ලාපවල යෙදෙමින් විහිලු කොලොප්පම් කරමින් කොක්‌ හඬලා සිනාසෙමින් කාලය ගෙවීම. සමහර අය හුදකලා විවේකයට කැමැති නෑ. පිරිස්‌ සමග එකතු වෙමින් දෙතිස්‌ කතා කියමින් කාලය කා දැමීමට ප්‍රියය. මේක ඝන සංගණීකාරාමතා කියල හඳුන්වනවා. 

පස්‌වැනි පරිහානි කාරණය තමයි විදර්ශනා වඩමින් මිදුනු සිත ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා නොකිරීම.

මේ කාරණා පහෙන් යුක්‌ත කෙනාට ඉදිරි මාර්ග ඵල අවබෝධ කර ගැනීමට නොහැකිව ප්‍රමාදව වාසය කරන්නට සිද්ධ වෙනවා. අරිහත් මාර්ග අනුගාමිකත්වයේ සිටින කෙනෙක්‌ නමුත් කම්මාරාමනාදියෙහි යෙදී මිදුණු සිත ප්‍රත්‍යවේක්‍ෂා නොකරමින් වාසය කළොත් ඒ ආර්ය ශ්‍රවකයාට අරිහත් ඵලය සාක්‌ෂාත් කිරීම ප්‍රමාද වෙනවා. අනාගාමී ඵලයට පත්වෙච්ච කෙනකුට අරිහත්වයට පත්වීම පහසුයි කියල නොසිතන ලෙස බුදුන්වහන්සේ වදාරලා තියෙන්නෙ මේ කාරණා නිසා. ඒ නිසා අරිහත්වයට පත් නොවූ සියලු සේඛ පුද්ගලයන් මේ ගැන අවධානය යොමු කරල නිසරු දේවලින් වැළකිලා ඉතිරි මාර්ගඵල අවබෝධ කරගන්න වෑයම් කරන්න ඕන.

ඊළඟට යමෙක්‌ සෝතාපන්න ආර්ය ශ්‍රාවකත්වයට පත්වෙනකොට ඒ පුද්ගලයා තුළ ඉතිරි කෙලෙස්‌ සහ පහ වූ කෙලෙස්‌වල ස්‌වභාවය සුත්‍ර දේශනාවල සඳහන් උපමා ඇසුරෙන් මේ විදිහට දක්‌වන්න පුළුවන්.

මහණෙනි, යම් සේ පුරුෂයෙක්‌ මුං ඇට පමණ ගල් කැට හතක්‌ සිනේරු (මහාමේරු) පර්වත රාජ්‍ය ළඟ තබයි. මහණෙනි, සිනේරු පර්වත රාජයා ළඟ ඇති ගල් ලොකුද? සිනේරු පර්වත රාජයා ලොකුද? ස්‌වාමීනි, සිනේරු පර්වත රාජයා ලොකුය. ළඟ තැබූ මුං ඇට පමණ ගල් කැට ඉතා කුඩය. ගණන් කරන්නටත් බැරිය. සම කරන්නටත් බැරිය. සියයෙන්,දහසෙන්, සිය දහසින් කලාවකටද නොපැමිණේ.

මහණෙනි, එමෙන් සිවුසස්‌ අවබෝධ කළ ආර්ය පුද්ගලයා විසින් පහ කළ යම් දුකක්‌ වෙයි නම් එය සිනේරු පර්වත රාජයා මෙන් විශාලය. ඉතිරිවූ යම් දුකක්‌ වෙයි නම් එය මුං ඇට හත මෙන් ඉතා ස්‌වල්පය. (ස.නි. සිනේරු සූත්‍රය)

මහ පොළොවෙන් නිය පිටට පස්‌ ස්‌වල්පයක්‌ ගත් විට මහ පොළොවේ පස්‌ විශාල වන්නා සේ, දිට්‌ඨි සම්පන්න පුද්ගලයා පහ කළ දුක මහ පොළොව මෙන් විශාලය. ඔහුට ඉතිරි වූ දුක නිය පිට ගත් පස්‌ ස්‌වල්පය මෙන් ඉතා ටිකය. (ස.නි. - පඨවි සූත්‍රය)

යොදුන් පනහක්‌ දිග, පළල, ගැඹුරු වූද පිරුණු වූද විසාල පොකුණක්‌ වෙයි. මිනිසෙක්‌ කුස තණ කොළයක අගින් දිය ස්‌වල්පයක්‌ ගනී. සෝතාපන්නයා දුරු කළ යම් දුකක්‌ වේ නම් පොකුණේ ජලය මෙන් ඉතා විශාලය. ඉතිරිවූ දුක කුස තණ ගසේ රැඳුනා වූ ජල ස්‌වල්පය මෙන් ඉතා ටිකය. (ස.නි. පොක්‌ඛරණී සූත්‍රය)

ගංගා, යමුනා, අචිරවතී, සරභූ, මහී යන මහා සංගා එක්‌ වන තැනක්‌ වෙයි. පුරුෂයෙක්‌ එතනින් දිය බිඳු තුනක්‌ ගනී. සෝතාපන්න කෙනා පහ කළ යම් දුකක්‌ වෙයි නම්, මහා ගංගා පහ එකතු වන තැන ජලය මෙන් ඉතා විශාලය. ඔහුට ඉතිරිවූ දුක ඒ ගංගා පහ එකතුවෙන තැනින් ගත් කුඩා දිය බිඳු දෙක තුන මෙන් ඉතා ස්‌වල්පය. (සි.නි. සම්බොඡ්ජCධ සූත්‍රය)

දුතිය සම්බොඡ්Cධ සූත්‍රයේ බුදුහිමියන් මෙසේ වදාරනවා. මහා ගංගා පස එක්‌ වන තැන දිය බිඳු දෙක තුනක්‌ ඉතිරිව තිsබියදී මහ ජල කඳ සිඳී යයි. මෙසේ ආර්ය ශ්‍රාවකයා දුරු කළ දුක්‌ කඳ අති විසාලය. ඔහුට ඉතිරිවූ දුකක්‌ ඇත්නම් එය මහා ජල කඳෙන් ඉතිරිවූ දිය බිඳු දෙක තුන මෙන් ඉතා ස්‌වල්පය.

මේ සඳහන් කළේ,සෝතාපන්නයාගේ ඉතිරි කෙලෙස්‌ පහ කළ කෙලෙස්‌වල ස්‌වභාවය උපමාවලින් පෙන්වා තියෙන ආකාරය. බුද්ධ සාසනයක්‌ මුණ ගැසුණු දුලභ අවස්‌ථාවෙන් අඩුම වශයෙන් දිට්‌ඨි සම්පන්න ආර්ය ශ්‍රාවකත්වයට පත්වුණත් ඔහු සසර ජයගත්තෙක්‌. ඒ නිසා අති දුලභ ධර්මය මුණ ගැහිල තියෙන මේ කාලයේ එයින් උපරිම ප්‍රයෝජන ගැනීමට ප්‍රඥවන්තයෝ උත්සුක වෙත්වා.
¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤
සදහම් සඟරා - Online