නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ශක්‍රදේවේන්ද්‍රයා දිනක්‌ තම රථාචාර්යයා වු මාතලී අමතා වැදගත් ගමනක්‌ යාම සඳහා සිය නිල වාහනය සූදානම් කරන ලෙසට උපදෙස්‌ දුන්නේය. ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා තම පෞද්ගලික ගමන් සඳහාත් උයන්කෙළියට යාම සඳහාත් දේව සභාවට යාම සඳහාත් එපමණක්‌ නොව රාජකාරී ගමන් සඳහා මනුෂ්‍ය ලෝකයට එ්ම සඳහාත් යූද්ධ සඳහා යාම සඳහාත් භාවිත කරන්නේ මෙම වෛජයන්ත රථයයි. මාතලී වහාම අජානේය අශ්වයන් 1000 ක්‌ යොදා ඇති වෛජයන්ත රථය සූදානම් කළේය. වාහනයට නැගීමට පැමිණි ශක්‍රදේවේන්ද්‍රයා වාහනය බැලීමට පෙර මනුලොව දෙස බලා තුන් වරක්‌ නමස්‌කාර කළේය. මාතලී පුදුමයට පත්විය. දිව්‍යලෝක දෙකකටම අධිපති මහා බලසම්පන්න තම ස්‌වාමියාත් යම් පුද්ගලයකුට වැඳ නමස්‌කාර කරන්නේ නම් ඔහු එසේ මෙසේ පුද්ගලයෙක්‌ විය නොහැකිය. එතරම් බලසම්පන්න එම පුද්ගලයා කවරෙක්‌දැයි දැනගන්නා තෙක්‌ ඹහුට ඉවසුම් නැතිවිය. වාහනයේ අසුන්ගත් ශක්‍රදේවේන්ද්‍රයාගෙන් වැඳනමස්‌කාර කිරීමට තරම් බලසම්පන්න ඒ පුද්ගලයා කවරෙක්‌දැයි විමසීය. තමා වැඳ නමස්‌කාර කළේ අන් කවරකුටවත් නොව මනුලොව සිටින උපාසක, උපාසිකාවන්ට බව ශක්‍රදේවේන්ද්‍රයා කීවේය. ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා පවා වන්දනා කරන මේ උපාසකයා කවරෙක්‌දැයි ද ඔහු මෙතරම් වන්දනා මාන කිරීමට සුදුසු වන්නේ ඇයිදැයි විමසා බලමු.
අංගුත්තර නිකායේ අට්‌ඨක නිපාතයේ මහානාම සූත්‍රයේ උපාසක කෙනෙක් යනු කවරෙක් දැයි බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනාකර ඇත. උන්වහන්සේ කිඹුල්වත් නුවර නීග්‍රෝධාරාමයේ වැඩවාසය කරන සමයේ මහානාම ශාක්‍ය පුත්‍රයා පැමිණ ස්‌වාමීනී කොපමණකින් උපාසක වෙයි දැයි විමසීය. එවිට බුදුරජාණන් වහන්සේ කරුණු අටක්‌ සඳහන් කරමින් උපාසකයෙකුට තිබිය යුතු ගුණාංග විස්‌තර කළ සේක.
ඉන් පළමුවැන්න නම් බුදුන් දහම් සඝූන් යන තෙරුවන් සරණ යාමයි මේ අනුව තෙරුවන් සරණ ගිය පළමුවන උපාසකයන් වූයේ යසකුල පුත්‍රයාගේ පියා සහ මෑණියෝය.
දෙවැන්න සිල්වත්භාවයයි. සිල්වත්භාවය යනු යහපත් හැසිරීමය. තැන්පත් කමය හැදිච්චකමය හික්‌මීමය. එය කයේත් වචනයේත් සිතේත් සංවර භාවයය. සම්බුද්ධ ශාසනය නමැති ගසේ මුල සීලයයි. කඳ සමාධියයි. මල්ඵල සීලයේ ප්‍රඥාවයි. මිනිසාට තම ජීවිතයට හිස කෙතරම් අවශ්‍යද? එසේම සීලයද ජීවිතයට අවශ්‍යය. සසර දුකින් එතෙරවීමට සීලය ප්‍රධානම බලවේගයක්‌ වේ. ජාතියද වර්ණයද හිස්‌ය, සීලයම උතුම්ය. සීලයෙන් තොරවූ උගත්කමින් වැඩක්‌ නැත. මිනිසෙක්‌ යටත් පිරිසෙන් පන්සිල්වත් රැකිය යුතුය. යන්න එහි අදහසය. එමනිසා උපාසක යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ අඩුම වශයෙන් පංච සීලයවත් රකින්නාය.
තුන් වැන්න ශ්‍රද්ධා සම්පන්න භාවයයි
බුදුරජාණන්වහන්සේaත් උන්වහන්සේගේ ධර්මයත් කෙරෙහි ඇති භක්‌තිය හා විශ්වාසය ශ්‍රද්ධාව ලෙස හැඳින්වේ. අභිධර්මයේ ශ්‍රද්ධාව හඳුන්වන්නේ සද්ධා සද්දහනා ඔකප්පනා අභිප්පසාදෝ සන්දින්ද්‍රියන් සද්ධා බලං යනුවෙනි. එනම් ශ්‍රද්ධා නම් විශ්වාස කිරීමය. ඇදහීමය. පැහැදීමයයි යනුවෙනි. ශ්‍රද්ධාව විමුක්‌තිය ලබා ගැනීමට හේතුවන ආකාරය කීටාගිරි සූත්‍රයේ බුදුන් දක්‌වා ඇත්තේ මෙසේය. මහණෙනි, ශ්‍රද්ධාව ඇතිවීමෙන් ශාස්‌තෘවරයා වෙත යයි. ආශ්‍රය කරයි. කන් යොමයි. ධර්මය අසයි. හිතට ගනී. අර්ථය විමසා බලයි. පිළිගනියි. පිළිපැදීමට කැමතිවෙයි. උත්සාහයෙන් සත්‍යය අවබෝධ කරගනී යනුවෙනි. ඒ අනුව උපාසකයකු තුළ මේ සියලු\ ගුණාංග තිබිය යුතුය. ශ්‍රද්ධාව සක්‌දෙව් රජ සතුව ඇති උදකප්‍රසාදක මැණික අපිරිසිදු ජලය පිරිසිඳු කරන්නාසේ සිතේ ඇති පංච නීවරන යටපත් කරන බව සඳහන්වේ.
සතරවන කාරණය ත්‍යාගසම්පන්න භාවයයි
ත්‍යාගසම්පන්නකම යනු උපාසකයා තුළ තිබෙන නිර්ලෝභිතාවයයි. කෙටියෙන් කිවහොත් දන්දීමයි. බුදුරජාණන්
වහන්සේගේ පහත සඳහන් ගාථාවෙන් ඒ බව සනාතවෙයි.
ආදිත්තසිම්ං අගාරසිම්ං යනිනිහරති භාජනං තං තස්‌ස හෝති අත්ථාය නො ච යං තත්ථ ඩයිහති
එවමාදිපිතො ලොකො ජරාය මරණෙන ච නිහරෙතෙව දානෙන දින්නං හෝති සුනිහතං
ගෙයක්‌ ගිනි ඇවිල ගත් විට ඒ ගෙයි තිබුණු රෙදි පිළි ඇඳ ඇතිරිලි කොට්‌ට මෙට්‌ට ආදී දෑ ගිනිගත් හෙයින් ඉවතට ඇදගත් භාණ්‌ඩ පමණක් මතු ප්‍රයෝජනය පිණිස පවතී. අනෙක්‌වා සියල්ල දැවී අලුවී යයි. එසේම ජරා මරණ දෙකින් දැවෙන අප ජීවිතයේ අපට ඉතිරි වන්නේ දන් දීම පමණයි. උපාසකයා මෙය පසක්‌කරගෙන අකුසල මූලයක්‌වූ ලෝභය දුරුකරගනී.
පස්‌වැන්න භික්‌ෂුන් වහන්සේලා දකිනු කැමති වීමයි
උපාසකයෝ නිතර භික්‌ෂුන් වහනසේලා දැකීමට යති මුණ ගැසෙති. වැඳුම් පිදුම් කරති. සිව්පසයෙන් උපස්‌ථාන කරති. එසේම ගිහියන්ට සමාජ ජීවිතයේ ප්‍රශ්නයක්‌ පැනනැගුන විට නිසි උපදෙස්‌ ලබාගත හැක්‌කේ ගෞරවනීය භික්‌ෂුන් වහන්සේලාගෙන් පමණි. එම නිසා භික්‌ෂුන් වහන්සේලා නිතර නිතර හමුවීම උපාසකයකුට තිබිය යුතු ඉහළම ගුණාංගයක්‌වේ.
සයවැන්න ධර්මය අසනු කැමතිවීමයි
විහාය වික්‌ඛෙපමේලං
අට්‌ඨි කත්වාන සාදුකං
සද්ධම්ම සවණං
ඵත්ථ සවණත්ති පවුච්චති
යනුවෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනාකර ඇත. සිතෙහි පවතින වික්‌ෂිප්තාදෝෂය දුරුකර පදයක්‌ පදයක්‌ පාසා අර්ථයන් මෙනෙහි කරමින් ධර්මාරම්මණය කෙරෙහිම යොමුවූ සිතින් ධර්මය ශ්‍රවණය කළ යුතුය යන්න එහි අදහසය. ධම්මං විනා නත්ථි පිතාච මාතා තමේච තාණං සරණං පතිට්‌ඨා තස්‌මාහි භෝ කිචිචමඤ්ඤප්පහාය
ධර්මය හැර මවෙක්‌ හෝ පියෙක්‌ මේ ලෝකයේ සත්වයන්ට නැත. සත්වයන්ට ඇති එකම පිළිසරණ එයයි. එකම රැකවරණය එයයි. එමනිසා බාහිර කටයුතු නවතා ධර්මයම අසව්ෘ එහිම හැසිරෙව්ෘ යනුවෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත. වරක්‌ බුදුරජාණන්a වහන්සේ ධර්මදේශනාවක්‌ කරමින් සිටිසේක. එම දේශනාව ඇසීමට කොසොල් රජුගේ බිරිඳවූ මල්ලිකා දේවියත් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ඥාතිවරයකු වූ වාසඛක්‌ඛත්තියාද පැමිණ සිටියෝය. මල්ලිකා දේවිය ඉතා ඕනෑකමින් සාවධානව බණ ඇසූ අතර වාසඛක්‌ඛත්තියා එසේ නොමැතිව අහන්නන් වාලේ නොසලකා හරිමින් බණ ඇසුවාය. ආනන්ද හාමුදුරුවන් මේ බව බුදුරජාණන් වහන්සේට දැන්වූවිට උන්වහන්සේ මෙසේ කීහ. ආනන්දය මා දෙසූ ධර්මය ඕනෑකමින් ඇසීම, ඉගෙනීම පාඩම් කිරීම, පිළිපැදීම නොකරන තැතැත්තාට පල නැත. කෙසේද යත් පැහැය ඇතත් සුවඳ නැති මල් කෙතරම් පැළඳුවත් සුවඳ නැත්තාසේය.
සත්වැන්න ඇසු දහම්හි අර්ථය පිරික්‌සීමයි. සුනාත ධාරේථ චරාථ ධම්මං යනුවෙන් ධර්මය අසා එහි අර්ථය පිරික්‌සා ඒ අනුව හැසිරිය යුතුය. අටවැන්න ධර්මානුධර ප්‍රතිපත්තියක ජීවත්වීමයි. මීට දශක කිහිපයකට පෙර කාලය හා මෙකල සංසන්ධනාත්මකව සලකා බලනවිට අද බුදුදහම කෙරෙහි යොමුවෙන හා ධර්ම දේශනා ආදී ආගමික කටයුතු සඳහා යොමුවන පිරිස ඉහළ ගොස්‌ ඇතිබව අවිවාදාත්මකය. එහෙත් එම බෞද්ධ ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කරන්නේ කීයෙන් කීදෙනෙක්‌ ද යන්න විමසා බැලිsය යුතුය. ඉතා සුළු පිරිසක්‌ හැර අන් සියල්aලම ධර්මානුධර ප්‍රතිපත්ති පිළිනොපදින බව අපගේ අදහසය. එහෙත් උපාසකයින් නම් ධර්මානුධර ප්‍රතිපත්තියකම ජීවත්විය යුතු බව මහානාම සූත්‍රයෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරන ලදී. ධර්මානුධර ප්‍රතිපත්තියෙහි ජීවත්වීම යනුවෙන් අදහස්‌ කරන්නේ දිනපතා තිසරණ සහිත පන්සිල් සමාදන්වීමත් මසකට වරක්‌ හෝ අටසිල් සමාදන් වීමත්, සුවඳ පුජා මල් පූජා කිරීමත්, දන් දීමත්, මවට පියාට හික්‌ෂුන් වහන්සේලාට ඇප උපස්‌ථාන කිරීමත් ආදිය හෝ අඩුම තරමින්වත් කිරීමය. උපාසකයින්ට සක්‌දෙවිඳු වැඳුම් පිදුම් කරන්නේ මේ ගුණාංග ඔවුන් සතුව තිබෙන නිසාය.
මීට අමතරව තවත් දස ගුණයක්‌ උපාසකයකු තුළ ඇති බව පුරාණ ධර්ම පුස්‌තකවල සඳහන්ව ඇත. ඒවා මෙසේය.
1. සංඝයා වහන්සේ සමාන සුව දුක් කැමත්තෙක්‌ වීම 2. දසකුසල ධර්මය අධිsපතිකොට ඇත්තෙක්‌ වීම 3. හැකි උපරිම ශක්‌තියෙන් පූජා විභාගයෙහි ඇලී වාසය කිරීම 4. ශාසනයෙහි පිරිහීම් දැක එහි අභිවෘද්ධිය තකා වීර්යයෙන් කටයුතු කිරීම 5. සම්‍යක්‌ දෘෂ්ටියෙන් යුක්‌තවීම 6. දිවිහිමියෙන් අන්‍ය ශාස්‌තෘත්වය පිළිනොගැනීම 7. කායිකය වාචිකය රක්‌ෂා කිරීම 8. සමගියෙන් ජීවත් වීම 9. ඊර්ෂ්‍යා නොකිරීම සහ 10. වංචා වශයෙන් ශාසනයෙහි කටයුතු නොකිරීමය.
සෑම උපාසකයෙක්‌ම මහත්තයෙක්‌ වන්නේ නැත. උපාසක මහත්තයෙක්‌ වන්නේ උපාසකට මහෝත්තමකමක්‌ ඇත්නම් පමණි. එසේම උපාසක රාළ කෙනෙක් වන්නේ උපාසකයා උපාසක ගුණත් සමග උසස්‌ කුලයයි සම්මත කුලයක ඉපදී ඇත්නම් පමණි. උපාසක රාළහාමි කෙනෙක් වීමට නම් උපාසකරාළ පරහට පිහිටවූ ස්‌වාමි බවකුත් ඇත්නම් පමණි. ගිහියකුට ලැබියහැකි ඉහලම නම්බුනාමය උපාසක රාලහාමිය.
මෙසේ උපාසකයෙක්‌ යනු කවරෙක්‌දැයි දේශණාකරන බුදුරජාණන් වහන්සේ දූෂිත නැතහොත් චණ්‌ඩාල උපාසකයිsන් යනු කවුරුන්දැයිද අංගුත්තර නිකායේ පංචක නිපාතයේ උපාසක චණ්‌ඩාල සූත්‍රයේ දේශනාකර ඇත. යමෙක් තුළ ශ්‍රද්ධාව නොමැතිද, දුශ්ශීලයෙක්‌ වෙත්ද, සුබනිමිති බලන්නෙක්‌ වන්නේද, කර්මය නොව මංගල්‍යම සලකන්නේද, මේ ශාසනයෙන් බැහැර වෙනත් ආගම් අදහන්නෙක්‌ද හේ චණ්‌ඩාල උපාසකයෙක්‌ වේ.
මෙම කරුණු පහේ ප්‍රතිවිරුද්ද ගුණාංගයන් ඇති උපාසකවරුන් උසස්‌ උපාසකවරුන් හෙවත් උපාසක පුණ්‌ඩරීක වන බව බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනාකර ඇත.
ඕනෑම දෙයක්‌ ඕනෑම කෙනෙක් පරිහානියටද පත්වීම ධර්මතාවයක්‌ වන්නා සේ උපාසකයින්ද පරිහානියට පත්වන ආකාරය බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත. ඒ සඳහා කරුණු හතක්‌ බලපාන බව උපාසක පරිහානීය සූත්‍රයේ සඳහන් වේ. උපාසකවරු පරිහානියට පත්වන පළමුවැනි කරුණ සංඝයා වහන්සේලා දැකීමට අකමැති වීමය. සංඝයා හමුවීමට නොයැමය. මෙය අද සාකච්ඡාවට භාජනය වියයුතු කාරණයක්‌ බව අපගේ හැඟීමය. අද බහුතරයක්‌ භික්‌ෂුන් වහන්සේලා ඇසුරුකරන්නේ උන්වහන්සේලා පාංශුකූලයට වැඩමවා ගැනීමට අවශ්‍යය නිසාය. දානයට සහ පිරිතට වැඩමවා ගැනීමට අවශ්‍ය නිසාය. විහාරස්‌ථානයට යන්නේ ලෞකික අවශ්‍යතාවයන් සඳහා බෝධි පුජාවක්‌ තැබීමටය. මෙවැනි පටු පරමාර්ථ ඇති උපාසකයින් පරිහානියට පත්වේ. දෙවැන්න සද්ධර්ම ශ්‍රවනයට ඇති පමාවය. නොකැමැත්තය. බොහෝ උපාසකවරුන් කුසල් ලෙස සලකන්නේ ආමිස පුජාවය. ඔවුන්ගේ පරමාර්ථය සුගතිගාමී වීම මිස නිබ්බානගාමී වීම නොවේ. විහාරයට සම්බන්ධ බොහෝ දෙනා ආගමික කටයුතුවල යෙදෙන්නේ තමා ජීවත්වන ග්‍රාමය තුළ ප්‍රතිරූපයක්‌ ගොඩනගාගැනීම සඳහාය. බණක්‌ දහමක්‌ ඉගෙනීමට ඔවුන්ට වුවමනාවක්‌ නැත. මෙයද උපාසක පරිහානියට හේතුවේ. උපාසක පරිහානියට හේතුවන තුන්වැනි කාරණය වන්නේ අධීසීලයෙහි නොහික්‌මීමය.
සීලය යනු තැන්පත්කමය. සංවර භවය. හික්‌මීමය. අධිසීලය යනු උසස්‌ම ශීලයෙහි හික්‌මීමය. පැවිදි භවතුන් සම්බන්ධයෙන් නම් අධිශීලය යනු උපසම්පදා සීලයයි. එහෙත් ගිහියන්ගේ අධිශීලය වන්නේ නොකඩවා රකින පංච සීsලය හා එයට අමතරව අෂ්ඨාංග සීලය රැකීමය. එසේ අධිසීලය නොරකින උපාසකද පරිහානියට පත්වේ. සතරවැන්න භික්‌ෂුන් කෙරෙහි අප්‍රසාදය පළකිරීමය. පස්‌වැන්න දොස්‌ දකින සිතින් බණ ඇසීමය. අංගුත්තර නිකායේ පංචක වග්ගයේ බණ ඇසීම ගැන මෙසේ සඳහන් වේ. පහත සඳහන් ආකාරයට දහම් ඇසුවොත් ලෝකෝත්තර මාර්ගයට පැමිණීමට නොහැකිය. ඒ අංග 5 මෙස්‌ය
1. ගුණමකු කම ඇතිව දහම් ඇසීම 2. දොස්‌ නගන සිත් ඇතිව දොස්‌ සොයමින් දහම් ඇසීම 3. නුවණ නැති මුවින් කෙළ ගලන මෝඩයෙක්‌ සේ දහම් ඇසීම 4. දේශකයා හා ගැටුණු තද සිත් ඇතිව දහම් ඇසීම 5. නොදත් දෙය දනිමියි සිතා දහම් නොඇසීමය. ඒ අනුව උපාසකවරුන් දේශකයාගේ දොස්‌ දකික රිසින් අඩුපාඩු සොයන රිසින් බණ නොඇසිය යුතුය.
උපාසක පරිහානියේ සයවැන්න භික්‌ෂුන් කෙරෙහි අප්‍රසාදය පළ කිරීමය. සත්වැන්න මේ සම්බුද්ධ ශාසනයෙන් බැහැරව වෙන විමුක්‌ති සොයා යාමය. මේ සියල්aල උපාසකයකු පරිහානියට පත්වීමට හේතු කාරණා වේ.
මේ සමාජයේ පුද්ගලයකුට විවිධ තනතුරු විවිධ නම්බු නාම ලැබිය හැක. එහෙත් සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අදහස අනුව ගිහියකුට ලැබිය හැකි ඉහළම නම්බුනාමය උපාසක මහත්මයා යන්නය. ශක්‍රදේවේන්ද්‍රයා රජවරුන්ට වඳින්නේ නැත. දේශපාලකයන්ට වඳින්නේ නැත. මහා ව්‍යාපාරිකයන්ට වඳින්නේ නැත. ලොකු ලොකු තනතුරු දරන්නන්ට වඳින්නේ නැත. වැඳුම් පිදුම් ලබන එකම ගිහියා උපාසකයාය. ( උපාසිකාවද අයත් වේ.)
වෛද්‍ය ප්‍රියන්ත හේවගේ
විශ්‍රාමලත් නියෝජ්‍ය පළාත් සෞඛ්‍ය සේවා අධ්‍යක්‍ෂ
