නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ලබුනොරුවකන්ද අරණ්‍ය සේනාසනයේධර්මාචාර්ය පූජ්‍ය මාන්කඩවල සුදස්‌සන හිමි
අපේ බුදුරජාණන් වහන්සේ වැඩ ඉන්න කාලයේ දී නාරද කියලා මහරහතන් වහන්සේ නමක්‌ හිටියා. මේ නාරද හාමුදුරුවන් වැඩසිටියේ පැළලුප් නුවරයි. ඒ කාලයේ පැළලුප් නුවර හිටියා මුණ්‌ඩුක කියලා ප්‍රදේශ රජ කෙනෙක්. ඒ රඡ්ජුරුවන් ඒ පළාතට, ප්‍රදේශයට විතරක්‌ රජ කළේ. ඒ මුණ්‌ඩුක රඡ්ජුරුවන් ගේ හිටියා, භද්‍රා කියලා බොහොම ප්‍රියමනාප තරුණ දේවියක්‌. ඉතින් මේ මුණ්‌ඩුක රඡ්ජුරුවන් මේ දේවියට හරි ම ආදරෙයි. ඉතින් කිසියම් රෝගාබාධයක්‌ ඇති වෙලා හදිසියෙන් ම මේ භද්‍රා දේවිය කළුරිය කළා. කළුරිය කරපු තැන ඉදන්
රඡ්ජුරුවෝ මොකද කරන්නේ, ආහාර පාන ගන්නෙත් නෑ, නාන්නේ, මූණ කට හෝදන්නේත් නෑ, ඇඟපත හෝදන්නෙත් නෑ, ඉතින් රාජ්‍ය කටයුතු කරන්නෙත් නැහැ. උදේ ඉදන් රෑ වෙනකම් ඒ දේවිය ගේ මිනිය දිහා බලාගෙන අ`ඩනවා. ඉතින් දැන් දින ගණනක්‌ ම කිසි ම කටයුත්තක්‌ කරන්නේ නෑ. කෑ ගගහා අ`ඩනවා. විලාප දෙනවා. සේ විදිහට තමයි ඉන්නේ. ශෝක කරනවා. දුක් වෙනවා.
එක්තරා අවස්‌ථාවක දී මේ මුණ්‌ඩුක රඡ්ජුරුවෝ තමන් ගේ සේවකයකුට කතා කරනවා - පිහක කියලා - තමන් ගේ ධාන්‍යාගාරය භාර ඇමතිට කතා කරලා කියනවා "පිහක රත්තරනෙන් දෙනක්‌ හදලා, පෙට්‌ටියක්‌ හදලා, ඒකට තෙල් වත් කරලා, මේ භද්‍රා දේවිය ගේ මිනිය නරක්‌ නො වෙන්න ඒකට දාලා තියන්න. මට බොහෝ කාලයක් භද්‍රා දේවිය බලාගන්න පුළුවන් විදිහට." ඊට පස්‌සේ මේ පිහක කියන ඇමතිවරයා කල්පනා කරනවා, "අපේ
රඡ්ජුරුවෝ ඒකාන්තයෙන් දුකට පත් වෙලා. ඒකාන්තයෙන් පීඩාවට පත් වෙලා, ශෝකය නමැති හුලෙන් මනාව විදිලා. ඒ කියන්නේ හොඳට ම විදගෙන ඉන්නේ. මේ රඡ්ජුරුවන් ගේ ශෝකය මම නැති කරන්නේ කොහොම ද? මොන වගේ උපායකින් ද, මොන වගේ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයකු ගාවට ගියොත්, එක්‌ කරගෙන ගියොත් ද අපේ රඡ්ජුරුවන් ගේ ශෝකය නැමති හුල ගලවලා අයින් කරන්ඩ පුළුවන් වෙන්නේ? එහෙම කල්පනා කරන කොට මේ පිහක කියන ඇමතිවරයාට සිහි වුණා මේ නාරද කියන මහරහතන් වහන්සේ. ඒ හාමුදුරුවන්ට මෙන්න මෙහෙම යහපත් කිර්ති නාදයකුත් තියනවා. උන්වහන්සේ බොහොම දක්‌ෂයි, ව්‍යක්‌තයි, පණ්‌ඩිතයි, ධර්මධරයි. ඒ වගේ ම රහත් කියලා ලෝකයේ මහජනයා අතර කතාවක්‌ තියනවා. මේ නාරද හාමුදුරුවන් ගාවට එක්‌කන් ගියොත් නම් කොහොම හරි මේ රඡ්ජුරුවන් ගේ හිතේ තියන දුක අයින් කරගන්න පුළුවන් කියලා කල්පනා කරලා මේ පිහක කියන ඇමති ගිහිල්ලා කියනවා රඡ්ජුරුවන්ට, "දේවයන් වහන්ස, ඔබතුමා ගේ හිතේ බලවත් දොම්නසක්‌, දුකක්‌ හටගෙන තියෙනවා. මේ දුක දොම්නස නැති කරගන්න දක්‌ෂ හොඳ හාමුදුරු නමක්‌ ඉන්නවා. ස්‌වාමීන් වහන්සේ නමක්‌ ඉන්නවා නාරද කියලා. අපි එතැනට ටිකක්‌ යමු" කියලා නොයෙක්‌ කරුණු කාරණා, මේ ස්‌වාමීන් වහන්සේ ගේ වටිනාකම, දක්‌ෂකම, පණ්‌ඩිතකම ගැන මතක්‌ කරන කොට රඡ්ජුරුවෝ කිව්වා "මං වගේ රජ කෙනෙක් දැනුම් නො දී යන්න සුදුසු නැහැ. ඉස්‌සෙල්ලා එහෙනම් අහගෙන එන්න ඒ හාමුදුරුවන් ගෙන් රඡ්ජුරුවන් ඔබවහන්සේ ව හමු වෙන්න එන්න අහනවා, කමක්‌ නැද්ද කියලා" ඉතින් මේ ඇමති ගිහිල්ලා නාරද මහ රහතන් වහන්සේව හම්බවෙලා, භද්‍රා දේවිය ගේ මරණයත්, ඒ නිසා රජ්ජුරුවන් දුකෙන් ඉන්න බවත්, මේ විස්‌තර ටික මතක්‌ කළා. මතක්‌ කරලා "රඡ්ජුරුවන් ගේ හිතේ තිබෙන ශෝකය නැමති හුල ගලවලා අයින් කරලා දෙන්න, ස්‌වාමිනී" කියලත් මතක්‌ කළා. ඒ ගමන රඡ්ජුරුවන් එක්‌කන් එන්න ද කියලත් ඇහුවා. එතකොට නාරද මහරහතන් වහන්සේ කිව්වා, "හොඳයි එක්‌කගෙන එන්න" කියලා.
ඊට පස්‌සේ මේ පිහක කියන ඇමති ගිහිල්ලා රඡ්ජුරුවන්ට කියනවා, "දේවයන් වහන්ස, නාරද ස්‌වාමීන් වහන්සේ රජතුමාට එන්න කියලා කිව්වා" ඊට පස්‌සේ මේ ගොල්ලො නාදර මහ රහතන් වහන්සේ ඉන්න තැනට ගියහ ම නාරද මහ රහතන් වහන්සේ රජතුමාට කියනවා "මේ ලෝකෙ ධර්මතා පහක්‌ තියනවා. මොකක්‌ ද, ජරා ධර්මතා, ව්‍යාධි ධර්මතා, මරණ ධර්මතා, නැසෙන ධර්මතා, විනාශ වන ධර්මතා කියලා පහක්‌ තියනවා. මෙන්න මේ ධර්මතා පහ ලෝකයාට ධර්මය නො දන්නා කෙනාට ශෝකය පරිදේව දුක් දොම්නස්‌ ඇති කරන ධර්මතා පහක්‌. මේ ධර්මතා පහෙන් ශෝක නො වී, ක්‌ලාන්ත ස්‌වභාවයට පත් නො වී ඉන්න පුළුවන් කිසි ම කෙනෙක් ලෝකයේ නැහැ" ලෝකය තුළ පෙන්නනවා ඊට පස්‌සේ "මුළු ලෝකය ම කැමතියි මහලු නො වී ඉන්න, මහලු නො වී ඉන්න කැමති වුණාට ඒ අය මහලු වෙනවා. එතකොට අඬනවා සෝක කරනවා විලාප දෙනවා ක්‌ලාන්ත ස්‌වභාවයට පත් වෙනවා. තමන් ගේ කර්මාන්තවල යෙදෙන්නේ නැහැ. ඊට පස්‌සේ මේ ලෝකයා කැමතියි ලෙඩ නො වී ඉන්න. කැමති වුණාට ඒක ලැබෙන්නේ නැහැ. තමන් ලෙඩ වෙනවා. එතකොට මේ ලෝකයා මොකද කරන්නේ, අඬ නවා, සෝක කරනවා, විලාප දෙනවා, ක්‌ලාන්ත ස්‌වභාවයට පත් වෙනවා, සිහි මුළාවට පත් වෙනවා. කර්මාන්ත ද කරන්නේ නැහැ. එයාට බත ද අප්‍රිය වෙනවා. ඊට පස්‌සේ මේ ලෝකයා කැමතියි නො මැරී ඉන්න. තමන් ගේ අය, තමන් නො මැරී ඉන්න කැමතියි. කැමති වුණාට ඒ දේ ලැබෙන්නේ නැහැ. තමන්ට ඒ වෙලාවෙ දී සෝක කරන්න වෙනවා. දුක් වෙන්න වෙනවා. විලාප දෙන්න වෙනවා පපුවේ අත ගහගෙන අඬන්න වෙනවා. මේ ලෝකයා කැමතියි තමන් ගේ දේවල් නැසෙන්නේ නැත්නම්, විනාශ වෙන්නේ නැත්නම් ඒත් ඒ ලෝකයා බලාපොරොත්තු වෙන දේ ලැබෙන්නේ නැහැ"
ඉතින් මේ ධර්මතා පහ පෙන්නුවා මේ ලෝකය තුළ. මෙතන දී මේ තව විස්‌තරේකුත් කියනවා. ලෝකයා කියල කිව්වෙ කවුද කියලා. ධර්මය අහල නැති, ධර්මය නුවණින් දැකල නැති ධර්මය හුරු පුරුදු කරල නැති අශ්‍රැතවත් ලෝකයාට මේ ධර්මතා පහ දුක් දොම්නස්‌ ඇති කරනවා කියලා පෙන්නුවා. ඊට පස්‌සේ ඒ එක්‌ක ම පෙන්නනවා ඒකට හේතුව මොකද්ද කියලා. ධර්මය අහලා නැති කෙනා මේ ධර්මතා පහ ජීවිතයට ලැබෙන කොට මේ ධර්මතාවක්‌ හැටියට දකින්නේ නැහැ. හැම තැනක හැම දෙයක්‌ තුළ ම සංඛත ධාතුව තුළ තියෙන ධර්මතාවක්‌ මේ දිරන බව, ලෙඩ වෙන බව, මැරෙන බව, නැසෙන බව විනශ වෙන බව කියලා දකින්නේ නැහැ. නුවණින් මෙනෙහි කරන්නේ නැහැ. එහෙම දකින්න, එහෙම නුවණින් මෙනෙහි කරන්න එයා ක්‍රමයෙක්‌ ඉගෙනගෙන නැහැ. ඒ නිසයි මේ ධර්මතා පහෙන් ලෝකයාට දුක එන්නේ කියලා විස්‌තර කරනවා.
අංගුත්තර නිකායේ සෝකසල්ලහරණ කියලා සූත්‍රයක්‌ තියෙන්නේ. මේ සූත්‍රය තවත් ගොඩක්‌ විස්‌තර කරනවා මං මේ කෙටි කරලා කියන්නේ කතාව.
"ධර්මය දන්න අහල තියෙන කෙනෙකුට මේ ධර්මතා පහ උපදින කොට එයා නුවණින් මෙනෙහි කරනවා හැම තැන ම හැම දෙයක්‌ තුළ ම තියෙන ධර්මතාවක්‌ හැටියට. එහෙම මෙනෙහි කරන කොට ඒ ධර්මතා පහ තමන් ගේ වෙන්නේ නැ. තමන්ට වෙන්නේ නෑ, ධර්මතාවක්‌ හැටියට දැකලා උපේක්‌ෂා වෙනවා. ඒ නිසා අඬන්නේ ශෝක කරන්නේ නෑ කියලා විශාල ධර්ම දේශනාවක්‌ කරනවා.
දේශනාවෙන් පස්‌සේ මේ රඡ්ජුරුවෝ නැගිටලා නාරද මහ රහතන් වහන්සේට වැ`දලා "ස්‌වාමීනි මට ජීවිතය කියන එක තේරුණා. මගේ හිතේ යම් ශෝකයක්‌ දුකක්‌ තිබුණා නම් ඒ ශෝකය දුක සම්පූර්ණයෙන් නැති වුණා. කියලා ඒ රහතන් වහන්සේ වැ`දලා අර ඇමතිට කියනවා භද්‍රා දේවිය ගේ මිනිය දවන්න, පුච්චලා දමන්න, අළු ටික අරගෙන ඒකෙන් සෑයකුත් කරන්න කියලා. රඡ්ජුරුවෝ ආපහු ගිහිල්ලා හොඳට ආහාර පාන අරගෙන නාල තමන් ගේ කටයුතු ටික අහවර කරලා එයා සම්පූර්ණයෙන් දහම වෙනුවෙන් ඊට පස්‌සේ යොමු වුණා.
ඉතින් මෙතන දී මට මතක්‌ කරන්න ඕන වුණේ මේ සද්ධර්මයෙන් තොර ව කිසි ම කෙනෙකුට බැහැ කියලා පෙන්නනවා සෝක පරිදේව දුක් දොම්නස්‌වලින් මිදෙන්න. ඇයි ඒකට හේතුව? ධර්මය නො දන්නා කෙනා හරියට පුංචි ළමයෙන් වගේ. එයා බලාපොරොත්තු නො විය යුතු දේ බලාපොරොත්තු වෙනවා. ප්‍රාර්ථනා නොකට යුතු දේ ප්‍රාර්ථනා කරනවා. එයා දන්නේ නැහැ එයා එහෙම හිතලා කරනවා කියලා. එයා ගේ ජීවිතය ගොඩනැ`ගිලා තියෙනවා ඒ විදියට සිදු වෙන විදියට. ඒ නිසා ධර්මය නො දන්නා කෙනා ගේ ජීවිතය හැම වෙලාවෙ ම ගත වෙන්නේ දුක කියන එක තමා ගේ ජීවිතයට ගලා ගෙන එන විදිහටයි.
