නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ශ්‍රී ලංකා භික්ෂු විශ්ව විද්‍යාලයේ
පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයන ඒකකයේ අධ්‍යක්ෂක
පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයන අංශයේ මහාචාර්ය
පාතේගම ඤාණිස්සරූ හිමි
මනුෂ්‍ය ආත්මය ලබාගෙන මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස ජීවත්ව සිට මිය පරලොව ගිය පසු අපාගත වන මනුෂ්‍යයන් පිළිබඳව අප දැනුවත්ව සිටිය යුතුයි. මෙලොව ජීවත් වන කාලය තුළ උට්ඨාන වීර්යය හරි වැරැද්ද නිවැරැදිව තේරුම් ගැනීමේ නොහැකියාව නිසා මනුෂ්‍ය ලෝකය තුළම අපාදුක් විඳින මනුෂ්‍යයන් පිළිබඳව බුදුරාණන් වහන්සේ දේශනා කොට ඇත.
මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස උප්පත්තිය ලබා මනුෂ්‍යයෙකු ආකාරයෙන් ජීවත්වන විට ජීවත් වන පුද්ගලයාට ඒ ඒ වයස් සීමාවන් කාල වකවානු අනුව ඒ ඒ චරිතවලට අනුගත වීමට සිදුවෙයි. කුඩා දරුවෙකු ලෙස ජීවත් වන අවධිය තුළ අධ්‍යාපන කටයුතු කෙරෙහි නිරතවීම අත්‍යවශ්‍යය වෙයි. තරුණ වියට පැමිණීමත් සමඟ රැකියාවක් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වෙයි. රැකියාව කරන සේවා ස්ථානය රැකියාවේ ස්වභාවය තමන් කරන රැකියාවට ආදරය කරමින් ආසාවෙන් එම කටයුතු ඉටුකිරීම එම පුද්ගලයාට පැවරෙන වගකීමක් වෙයි. තරුණ පුද්ගලයෙකු තරුණ වියත් සමඟම විවාහයට පත්වූවාට පසු විවාහ ජීවිතයක් හා විවාහ ජීවිතය හා බැඳුනු යුතුකම් තමන්ගෙන් සමාජයට ඉටුවිය යුතු යුතුකම්, ආගම දහමට තමන්ගෙන් ඉටුවිය යුතුකම් ආදී වශයෙන් විවාහ ජීවිතය ගතකරන අතරතුර වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමට සිදුවෙයි.
නිවැරැදි අවබෝධය
මේ ආකාරයට අනුව ඒ ඒ වයස් සීමාවන්ට අනුකූලව ඒ ඒ කාලවල ඒ ඒ අංශ පිළිබඳව වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුතුයි. එසේ අවධානයක් යොමුකරන විට මූලික වශයෙන්ම එම පුද්ගලයා සතු අවබෝධය වැදගත් වෙයි. දැනුම , අවබෝධය, උවමනාව හා මානසික වශයෙන් ලබාතිබෙන අවබෝධය නිවැරැදිව ලබා නොගත් පුද්ගලයෙකුට තමන්ට අවශ්‍ය තමන්ට අදාල වන කාර්යභාරය කුමක්ද? යන කාරණාව නිවැරැදිව තේරුම් ගැනීමට නොහැකි වෙයි. නිවැරැදි අවබෝධයකින් තොර වූ පුද්ගලයෙකුට තමන්ගේ විවාහ ජීවිතය පිළිබඳව නිවැරැදි වැටහීමකින් යුතුව එය කළ නොහැකිය. බෞද්ධ ආගමික පුද්ගලයෙකු ලෙස බෞද්ධ දිවිපැවැත්ම අනුව තමන්ගේ ජීවිතය සකස්කර ගන්නා විට එම තැනැත්තාට හෝ එම තැනැත්තියට ආගම දහම සහ තමන් ආගම දහමෙන් බලාපොරොත්තු වන කාර්යයන් පිළිබඳ යහපත් ලෙස නිවැරැදි අවබෝධයක් නොතිබුණහොත් ඔහුට එම ආගමික ජීවිතය සාර්ථකව ඉෂ්ටකරගෙන යාමට අපොහොසත් වෙයි. අධ්‍යාපනය ලබන වියේ සිටින දරුවෙකු පිළිබඳව වුවද, එම දරුවා විසින් කළ යතු කාර්යයන් කුමක්ද? යන වගකීමත් අධ්‍යාපනය ලැබිය යුත්තේ කුමන ආකාරයටද? තමන් අධ්‍යාපනය ලැබිය යුත්තේ කුමක් සඳහාද? ආදී වශයෙන් එම කරුණු පිළිබඳව අවබෝධයක් නොතිබුණහොත් එම පුද්ගලයාට තමන්ගේ අධ්‍යාපන කටයුතු නිවැරැදිව කරගෙන යාමට නොහැකිවෙයි. වර්තමාන සමාජය තුළ සෑම අවස්ථාවකම ගත කරනු ලබන පුද්ගලයන්ගේ ජීවිතවලට එබිකම් කර බැලුවහොත් වැඩි වශයෙන් ඔවුන් තමන්ගේ ජීවිත අවුල් කරගන්නා ස්වභාවයක් දක්නට ලැබෙයි. එසේ වීමට හේතුව කුමක්ද? යන වග සොයා බලන විට ඒ පිළිබඳව ඔවුන්ට නිවැරැදි අවබෝධයක් නොමැතිකමයි. මීටර් සියය තරඟය දුවන ක්‍රීඩකයා ආරම්භයේ සිට අවසානය සඳහා හැකි තරම් වේගයෙන් තමා දිවිය යුතුය යන අධිෂ්ඨානය තිබුණ හොත් පමණක් ඔහු ක්‍රියාත්මක වෙනු ඇත. එසේ නොවුණ හොත් ඔහු නොකරන්නේත් එම ක්‍රියාවමයි. තමන් විසින් කරනු ලබන වැඩ කටයුතු පිළිබඳව අවබෝධයක් වැටහීමක් තිබිය යුතුය.
විවාහ ජීවිතය
වර්තමාන සමාජය තුළ විවාහ ජීවිතය ගත කරන පුද්ගලයන් පිළිබඳව සළකා බලන විට ඔවුන් වැඩි වශයෙන්ම විවාහ ජීවිතය ගත නොකරයි. විවාහය යනු කුමක්ද? විවාහ ජීවිතය යනු කුමක්ද? තමන් විවාහය තුළින් දැනගත යුතු කරුණු මොනවාද? යන කාරණා පිළිබඳව අවබෝධය අඩුකමක් දක්නට ලැබෙයි. වර්තමාන සමාජය තුළ එම අවබෝධය අඩුකම නිසාම, බොහෝ අවස්ථාවල මරණයට පත්වීමට පෙර ජීවත්වන කාලය තුළ අපාදුක් විඳින පුද්ගලයන් දැකිය හැකිය. අවබෝධය නොමනැතිකම එයට හේතුවක් වෙයි. අනවබෝධය බුදුදහම තුළ ලොකුම කරුමය ලෙස හඳුන්වා ඇත. ප්‍රකාශ කරන කරුණු වටහා නොගැනීමත්, සිතා යමක් කිරීමේ හැකියාවක් නොමැතිකමත් තරම් කරුමයක් වෙනත් නැහැ. මිල මුදල්, ගෙවල් දොරවල්, යාන වාහන හෝ කුමන ආකාරයේ ඉසුරු සම්පත් ලැබුණත් අවබෝධය නොමැති නම්, එම පුද්ගලයාට විශාල කරුමයක් වෙයි. ජීවිතය ලස්සන වෙන්නේ නැහැ. ජීවිතය රසවත් වන්නේ නැහැ. ජීවිතය සැහැල්ලු වන්නේ නැහැ. සෑම අවස්ථාවකම ජීවිතය පැටලීම් සහිත බරක් දැනෙයි.ජීවිතය පිළිබඳව සැක සංකා පවතී. නිවැරැදි අවබෝධය නොමැති පුද්ගලයාට කිසිම දෙයක් කළ නොහැකි බව බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත. එම පුද්ගලයන් මිථ්‍යා දෘෂ්ටියෙහි වෙලී ජීවත් වන පිරිසක් වෙයි. සමාජයේ ජීවත්වන පුද්ගලයෙකු ලෙස සමාජයට තමන්ගෙන් ඉටුවිය යුතු යුතුකම් හා වගකීම් පිළිබඳව තමන්ගේ මානසිකත්වය පාලනය කරගෙන ජීවත් වීම නිවැරැදි දැකීමයි. තමන්ගේ මනස, සිත , පාලනය කරගැනීම,තමන්ගේ ජීවිතය පිළිබඳව සැහැල්ලුව ඇතිකරගැනීම තමන් කරන ක්‍රියාවන් පිළිබඳව අවබෝධයෙන් නිිරත වීම සම්මා දිට්ඨිය වෙයි. වර්තමාන සමාජය තුළ බොහෝ අවස්ථාවල අපට දක්නට ලැබෙන්නේ තමන් පාලනය නොවී වෙනත් පුද්ගලයන් පාලනය කිරීමට උත්සාහ කරන පුද්ගලයන්ය. තමන් තුළ හැදියාව නිවැරැදිකම නොමැතිව සෙසු පිරිස තුළ හැදියාව ඇතිකර වීමට උත්සාහ ගන්නා පුද්ගලයන් හමුවෙයි. ඇතැම් විට තමා තුළ නොමැති ශික්ෂණය, අනෙක් අය තුළ සොයන පුද්ගලයන්ද, තමන්ට හැදීමට වුවමනාවක් නොමැතිව අනුන් නිවැරැදි කිරීමට උත්සාහ කරන ආකාරයේ පුද්ගලයන් ද දැකිය හැකිය.
වගකීම
මව දියණිවරුන් නිවැරැදිව හැදීම සඳහා උත්සාහයක යෙදෙයි. සැමියා බිරිඳ නිවැරැදි කිරීමටද,බිරිඳ සැමියා නිවැරැදි කිරීමටද, උත්සාහ දරයි. දායකයා ස්වාමීන් වහන්සේලාත් ස්වාමීන් වහන්සේලා දායකයාත් නිවැරැදි කිරීමට උත්සාහ කරයි. තමන්ගේ අඩුව කුමක්ද? තමන්ට තමන් වසඟ නැත්තේ කුමන හේතුවකින්ද? තමන් තමන්ගේ ජීවිතය පිළිබඳව තෘප්තියකින් පසුවනවාද? යන කාරණා පිළිබඳව සොයා බැලීම අපට තිබෙන විශාලම වගකීමයි. විමසිලිමත් වන පුද්ගලයෙකු විමසිලිමත් විය යුත්තේ එයයි. වර්තමාන සමාජය තුළ බොහෝ පිරිස් එම විමසිලිමත් බව නොමැතිකම නිසාත් වෙනත් කාරණාවන් පිළිබඳව සොයාගෙන යාම නිසාත් ජීවිතය අවුල් කරගෙන ඇත.
තරුණ වයස ගතකරන බොහෝ පිරිස් තමන්ගේ ජීවිතය සරුසාර කරගන්නට තමා තුළ ඇතිකර ගත යුතු ශක්තිය කුමක්ද? යන්න සිතනවාට වඩා තමන්ගේ ජීවිතය තුළ තිබෙන අඩුපාඩු සකස්කරගෙන තමන්ගේ ජීවිතයේ දියුණුව සකස් කරගන්නවා වෙනුවට ඇතැම් ජනමාධ්‍ය තුළ පෙන්වනු ලබන සිහින ලෝක තුළ සුරංගනා ලෝක තුළ අතරමං වෙයි. එම අතරමං වන පිරිසට තමාගේ අම්මා මතක නැහැ. සැමියාට තමන්ගේ බිරිඳද බිරිඳට තමන්ගේ සැමියාද මතක නැහැ. තමාට පැවරී තිබෙන වගකීම් කොටස මතක නැහැ. සමාජයේ උප්පත්තිය ලබන පුද්ගලයෙකු විසින් සමාජයට රටට ආගමට ජාතියට ඉටු කළ යුතු යුතුකම් කොටසක් ඇත. තමා විසින් කළ යුතු අර්ථවත් කාර්යයන් කොටසක් පවතී. තමන්ට ලැබිය යුතු දේ පමණක් සිතිය යුතුද? තමන් ලබාගත යුතු දිනුම් පමණක් සිතිය යුතුද? එම යුතුකම් කොටස සීමා මායිම් නැද්ද,එම යුතුකම් කොටස යුතුකමක් ලෙස සිතා ඉටු නොකරන ස්වභාවයක් දක්නට ලැබෙයි. ඒවා ගනුදෙනුවක ස්වභාවයකින් කරනු ලබන අතර ඇතැම් අවස්ථාවලදී තමන් විසින් එම කාර්යයන් ඉටුකර දී තිබෙන නිසා තමන්ට ද මෙම කාර්යයන් ඉටුවිය යුතු බවට ප්‍රකාශ කරනුයේ ගනුදෙනුවක ස්වභාවය තුළයි.
තමන් ආයතනය වෙනුවෙන් කළ යුතු වැඩ කොටසක් කර තිබෙන නිසා එම ආයතනය විසින් තමන්ට මේ ආකාරයට සැළිකිය යුතු බවට සිතයි. තමන්ගේ යුතුකම වෙනත් කාරණාවක් වන අතර තමන්ගේ ඉල්ලීම් යනු වෙනත් කාරණාවක් වෙයි. තමන්ට ජීවත් වීම සඳහා මාසික වැටුපක් ලැබෙන අතර තමන් රැකියාව කරන ආයතනයට තමන් අවංකව සේවය කිරීමේ යුතුකමක් එම සේවකයාට නැද්්ද? එම යුතුකම වෙනුවෙන් ඔවුන් වැටුපක් ලබයි.
තමන්ගේ සේවය වෙනුවෙන් ලබන වැටුපත් තමන්ගේ යුතුකම් කොටසත් අමතක කරනු ලබන්නේ ඇයි අප රට තුළ තිබෙන ඇතැමි රාජ්‍ය ආයතන බංකොළොත් බවට ප්‍රකාශ කරයි. සමහර රාජ්‍ය ආයතන තුළ වැටුප සියල්ලම අවසන් වන තෙක් සේවකයා ණය ලබාගෙන අවසානයි. එදා ෙවිල හෝ දවසේ වියදම පගාවෙන් ගෙවන් කිරීමට ඇතැමුන් පුරුදු වී ඇත.
සාහසික මුදල්
මෙම තත්ත්වය කවුරුත් දන්නා ඇතැම් විට ප්‍රසිද්ධ රහසක් වෙයි.තමන් විසින් පගාව ලෙස අනුන්ගෙන් අයථා ආකාරයෙන් ලබාගන්නා මුදලින් තමන්ගේ දරුවන්ට කන්න බොන්න දෙනවා නේදතමන්ගේ දරුවන්ට පන්ති ගාස්තු සඳහා වියදම් කරනු ලබන්නේද එම වැරැදි ආකාරයට ගනු ලබන මුදලද තමාගේ බිරිඳට ස්වාමිපුරුෂයාට කන්න බොන්න දෙන්නේ එම අයථා මුදලෙන්ද බුදුරජාණන් වහන්සේ මුදල් හම්බකළ යුතු බව දේශනා කරුනු ලැබුවේද ධාර්මික ලෙස අසාහසික ආකාරයකටයි. තමාගේ යුතුකම් කොටස ලෙස වියදම් කරනු ලබන්නේද, එම සාහසික ආකාරයෙන් උපයන මුදල නේදඑම මුදල් පරිහරණය කිරීමෙන් ඔබට යහපතක් වෙනවාදතමන් කළ වරද දරුවන්ගේ පැත්තෙන් හෝ ලෙඩ රෝග සැදීමෙන් හෝ විනාශ වෙයි. අයහපත් ආකාරයට සාහසික ලෙස හම්බකළ මුදල් යා දීමක් වන්නේ නැහැ. වර්තමාන සමාජය තුළ සිටින ඇතැම් සල්ලිකාරයන් පිළිබඳව අධ්‍යයනය කර බලන විට ඔවුන්ට මානසික සැනසිල්ල නැහැ. මුදල් සොයනු ලැබුෙවි මානසික සැනසිල්ල සඳහා වුවද,ඔවුන්ට මුදල් තිබුණාට මුදල් ඉපයූ ආකාරය වැරැදි සහගත බැවින් එම මානසික සුවය ද ගිලිහී ඇත. එනිසාම බොහෝ දුක්ඛ දායක ලෙස ජීවිතය අවසන් කරීමට සිදුවෙයි. ඔවුන්ට මානසික අවබෝධය නොමැතිකම ප්‍රධානම හේතුවයි. අවබෝධයෙන් යුක්තව වැඩ කටයුතු කළ පුද්ගලයාට මනස සැහැල්ලු කරගැනීමේ අවස්ථාව ලැබෙයි.තමන්ගේ සිත සැහැල්ලු කර ගත හැකී. ඔවුන් සැම අවස්ථාවකම ජීවිතය තුළ නොමනාපෙන් කාලය ගත නොකරයි.
විශ්‍රාම සුවය
අවුරුදු 50 වයස් සීමාව පසු කළ ඇතැම් පුද්ගලයන්ට බොහෝ ප්‍රශ්නවලට මුහුණ දීමට සිදුවී ඇත. විශ්‍රාම ගිය විට නිදහසේ විශ්‍රාම සුවයෙන් සිටිය යුතු වුවද, ප්‍රශ්න බොහොමයක ජීවත් වෙයි. ඇතැමි ප්‍රශ්න තමා විසින්ම හදාගනු ලබයි. තමාගේ ප්‍රශ්න නොවන බවත් අනෙක් පුද්ගලයන් විසින් තමාට දමන ප්‍රශ්න බව ඔවුන් ප්‍රකාශ කරයි. තමාගේ මනස පාලනය කරමින් තමන් ගතකරන තමන්ගේ ජීවිතය සැහැල්ලුවෙන් ගත කිරීමට යුතුකමක් නැද්දතමන්ගේ සිත සැහැල්ලු කරගැනීමට තමාට යුතුකමක් නැතිදසැම අවස්ථාවකම සිත තුළ සතුට සැහැල්ලුව නැතිව ජීවත් වෙයි.යමෙකු උපදින විටම පෙර සංසාරයෙන් කර්මශක්තියද රැගෙන එයි. කර්මය කොටස් දෙකක් වශයෙන් සැලකිය හැකිය. පුණ්‍ය කම්ම හෙවත් පිනද, පාප කම්ම හෙවත් පවද වෙයි. කිසියම් පුද්ගලයෙකු කිසිවක් රැගෙන අප සමාජයට පැමිණෙන්නේ නැත.සමාජයට පැමිණි පසුව ඔහු හෝ ඇය විසින් සියලු හරිහම්බ කිරීම් කරනු ලබයි. එම හරිහම්බ කළ දේ සහ තමාගේ මනස සන්සුන්ව, තැන්පත්ව, අවුල් සහගත ලෙස අපිළිවෙළ කරනොගෙන ජීවත් විය යුතු වුවද, වර්තමානය තුළ අපට දක්නට ලැබෙනුයේ තමන්ගේ යුතුකම්වත් ඉෂ්ට නොකරන බොහෝ පිරිස් තමනුත් අවුල් වෙමින් සෙසු සමාජයත් අවුල් කරන ආකාරයයි. එය බරපතළ පාපකර්මයක් වෙයි. උදාහරණයක් ලෙස කිසියම් පුද්ගලයෙකුට කේන්තියක් ගිය විට ඔහුගේ සිත පාලනය කරගැනීමට ඔහුට යුතුකමක් ඇත.
මානසික අවුල
තමාගේ කේන්තිය නිවා ගැනීම තමාගේ යුතුකමයි. එම ශක්තිය තමාට තිබිය යුතුය.එම ශක්තිය තමා තුළ නොමැතිව එම ආෙවිගයෙන් ගෙදර තුළ කෑ ගසනවා නම්, ගෙදර සිටින අනෙක් සියලු දෙනාගේම මනස අවුල් වෙයි. එම පුද්ගලයා තමා විසින් මනස අවුල් කරගත්තා සේ අනෙක් පුද්ගලයන්ගේ මනස අවුල් කරගැනීම සඳහා අවශ්‍ය වන අමුද්‍රව්‍යයද සපයනු ලබයි. තමා විසින් දෙනු ලබන දෙය තමාට ලැබෙයි. තමා කරනු ලැබුෙවි අනෙක් පුද්ගලයන්ගේ මනස අවුල් කිරීම නම්, තමාට ලැබෙනුයේද එම දෙයමයි. තමාගේ මනස සන්සුන් කරගැනීම සඳහා මෙවැනි ප්‍රකාශ කරන බවට ඇතැමුන් පවසන අවස්ථා නැතිවා නොවෙයි. එම ප්‍රකාශ අසා අනෙක් පුද්ගලයන්ගේ මනස අවුල් වන විට නැවත යහපත් තත්ත්වයක් ලැබෙන්නේ කෙසේදඇතැම් පුද්ගලයන්ට නොකිය යුතු යැයි ප්‍රකාශ කරනු ලබන සමහර කාරණා සංස්කෘතිය විසින් අපගේ සමාජය තුළට ලබා දී තිබෙන අතර එම ප්‍රකාශ කර එය මනස තුළ තබාගැනීමෙන් මනසද අවුල් වි යයි. එවැනි අවස්ථාවල මනස තුළ තිබෙන ගැටලු ගසකට කිව යුතු බවට ප්‍රකාශ වෙයි. ඇතැමි පළාත් තුළ කිරි ගසකට කිව යුතු බව ට ප්‍රකාශ කරනු ලබයි.
සංස්කෘතිය
ඇතැම් පළාත් තුළ කටුගසකට කිව යුතු බව ප්‍රකාශ කරයි. ගලාගෙන යන වතුරට ප්‍රකාශ කළ යුතු බවටද මතයක් පවති.එවැනි ආකාරයෙන් මනස නිදහස් කරගන්නා ක්‍රම ඇත. මනස නිදහස් කරගැනීමට බව ප්‍රකාශ කරමින් තව කෙනෙකුගේ මනස අවුල් කිරීම සුදුසු ක්‍රියාවක් නොවෙයි. එම නිවස තුළම ඇතැමි විට එම ගම තුළ අවුල වැඩි වන අතර ඇතැම් විට රටම අවුල් වන අවස්ථා නැතිවා නොවෙයි. ඇතැම් මාධ්‍ය තුළ ප්‍රකාශ වන ඕප දූප අසන විට අවශ්‍ය කාරණා සහ අනවශ්‍ය කාරණා අවබෝධ නොකරගෙන සියලුම දේ තමාට අදාළ කරගැනීමට උත්සාහ කරයි.තමාට අදාළ ද නැතිද යන වග තෝරා ෙබිරානොගෙන විග්‍රහ කිරීමට යාම තුළ ගෙදර සියලු දෙනාම අවුලකට පැටළෙයි. ඇතැම් අවස්ථාවල ප්‍රවෘත්ති සඳහා ඉදිරිපත් කරනු ලැබූ වැදගත් නොවන දෙයක් ගෙදර තුළ විග්‍රහ කිරීමට යාමෙන් ගෙදර අවුල් විය හැකිය.අනවශ්‍ය කාරණා ප්‍රකාශ කිරීමට යාම තුළ අම්මාගේ තාත්තාගේ ආධිපත්‍ය ගිලිහී යයි. ආධිපත්‍ය රැකගැනීමේ එක උපාය මාර්ගයක් ලෙස නිතර කතාබහ කිරීම දැකිය හැකිය. තමා කතා කරනු ලබන කාරණා අදාළ නොවන අනවශ්‍ය කාරණාවක් නමි, ආධිපත්‍ය ගිලිහීයාමටත් එම කතාවම බලපානු ලබයි. අපගේ අදහස නිවැරැදිව සමාජයට දීමට අප අනුගමනය කරනු ලබන්නේ කතාව සේම ඇතැම් විට පුද්ගලයන්ට අප එපාවනුයේද එම කතාවම විය හැකිය.
එනිසා බුදුරජාණන් වහන්සේ අවබෝධය වැදගත් වන බව දේශනා කර ඇත.කුමන දෙයටත් වඩා අවබෝධය වැදගත් වෙයි. අවබෝධය යනු තැනට ගැලපෙන ආකාරයට ජිවත් වීමයි. මවක් නම් මාතෘත්වය රැකගත යුතුය. අපගේ සංස්කෘතිය තුළ අමුතුවෙන් සිතමින් වැඩකටයුතු කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ නැත. සංස්කෘතියක් තිබෙන රටක එම සංස්කෘතිය විසින් එම සංස්කෘති තුළ ජීවත් වන පුද්ගලයන්ට කළ යුතු නොකළ යුතු කාර්යයන් පිළිබඳව ප්‍රකාශ කර ඇත. එම පුද්ගලයන්ට අමුතුවෙන් සිතමින් වැඩකිරීමට නොව සංස්කෘතිය විසින් ප්‍රකාශ කර ඇති පරිදි කටයුතු කළ හැකිය.
සංස්කෘතියක් නොමැති මිනිසුන්ට තමන්ට සිතෙන සිතෙන ආකාරයට කටයුතු කළ හැකි වුවද, සංස්කෘතියක් තිබෙන මිනිසුන්ට එවැනි ආකාරයෙන් කටයුතු කළ නොහැකිය. සිංහල සංස්කෘතිය තුළ මවක විසින් කළ යතු කාර්යයන් මෙන්ම නොකළ යුතු කාර්යයන් කොටසක්ද ඇත. දරුවෙකු විසින් ළමා විය තුළ කළ යුතු සහ නොකළ යුතු වැඩ කොටස පිළිබඳව සංස්කෘතිය විසින් ප්‍රකාශ කර ඇත. ස්වාමීන් වහන්සේලා විසින් කළ යුතු නොකළ යුතු වැඩ කොටසක් සංස්කෘතිය විසින් දක්වා ඇත. කළ යුතු වැඩ කොටස පමණක් ඔවුන් කරනවා නම් සංස්කෘතිය විසින් ඔවුන්ට ආශිර්වාද කරනු ලබයි.
