නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ආචාර්ය වල්පොල විමලඤාණ හිමි
බක්කුල රහතන් වහන්සේගේ හා ඇතැම් රහතන් වහන්සේලාගේ ජීවිත මෙන්ම පසේබුදුවරයන් වහන්සේලාගේ ජීවිතද පශ්චිම භවික වශයෙන් පෙන්වා දී තිබේ. එතුමන් වහන්සේලා කෙසේ හෝ එම ආත්ම භවයේදීම මාර්ගඵලාවබෝධය ලබන්නාහුමය. ත්‍රිහේතුක ප්‍රතිසන්ධිය වශයෙන් සැලකෙනුයේ අලෝභ, අදෝස, අමෝහ යන හේතුකාරක තුනෙන් යුක්තව උපත ලබන පුද්ගලයෝ වෙති. මාර්ගඵල අවබෝධකිරීමට තරම් කාලපරාශයක් හෙවත් අඩු වශයෙන් කල්ප ලක්ෂයක් තරම් වත් පාරමී ධර්ම පුරා සුදුසු කාලයක් එළඹ තිබේනම් එබඳු ත්‍රිහේතුක පුද්ගලයන්ටත් මාර්ගඵලාවබෝධය කළ හැකිය
කෙනෙකු සිතන පතන අයුරින් ඔහුට මාර්ගඵල ලැබිය හැකි යයි සිතීම අසීරුය. ඒ සඳහා වෙසෙසින් හඳුනා ගත හැකි සුදුසුකම් දෙකක් ඔහු තුළ පිහිටිය යුතුය. එයින් පළමුවැන්න නම් ඔහු “පශ්චිමභවික” පුද්ගලයෙකු විය යුතුය. “පශ්චිමභවික” යනු එකී ජීවිතය තුළම සියලු ආශ්‍රව ධර්මයන් ප්‍රහාණය කිරීමෙන් සසර ගමන නවතා දමන පුද්ගලයාය. එසේ නොමැතිනම් ඒකාන්ත වශයෙන්ම අර්හත් මාර්ගඥානයෙන් සැනසීම ලබන තැනැත්තා වෙයි.
රහත් නොවී ඔහුගේ විනාශවීමක් හෝ විනාශකර දැමීමක් නොවිය හැකියි. බක්කුල රහතන් වහන්සේගේ හා ඇතැම් රහතන් වහන්සේලාගේ ජීවිත මෙන්ම පසේබුදුවරයන් වහන්සේලාගේ ජීවිතද පශ්චිම භවික වශයෙන් පෙන්වා දී තිබේ. එතුමන් වහන්සේලා කෙසේ හෝ එම ආත්ම භවයේදීම මාර්ගඵලාවබෝධය ලබන්නාහුමය. ත්‍රිහේතුක ප්‍රතිසන්ධිය වශයෙන් සැලකෙනුයේ අලෝභ, අදෝස, අමෝහ යන හේතුකාරක තුනෙන් යුක්තව උපත ලබන පුද්ගලයෝ වෙති. මාර්ගඵල අවබෝධකිරීමට තරම් කාලපරාශයක් හෙවත් අඩු වශයෙන් කල්ප ලක්ෂයක් තරම් වත් පාරමී ධර්ම පුරා සුදුසු කාලයක් එළඹ තිබේනම් එබඳු ත්‍රිහේතුක පුද්ගලයන්ටත් මාර්ගඵලාවබෝධය කළ හැකිය. එසේ වුවද පශ්චිම භවික පුද්ගයන්ට මෙන් එම ජීවිතයේදීම මාර්ගඵලබෝධය කළ යුතු යයි නිගමනයක් නැත්තේය.මජ්ක්‍ධිම නිකාය අට්ඨකථාවේ හා සාරත්ථදීපණියෙහි මෙසේ දක්නා ලැබේ. ඇතැම් උපනිශ්‍රය ඇත්තන්ටත් බුදුන් වහන්සේ හමුවුවද මාර්ගඵලාදියට අවකාශ නොලැබිය හැකිය. එය තමා කරන්නාවූ දෙයෙහි වරදකින් හෝ පාපමිත්‍ර සේවනයෙහි විපාක වශයෙන් විය හැකිය. දේශක පරිහාණිය සිදුවන්නේ ශ්‍රාවකයන්ගෙන් මිස බුදුන් වහන්සේගෙන් නොවේ. සැරියුත් හිමියන් “ධනංජානී’ බමුණාගේ අදහස් දැන හැදින දහම් දෙසුවේනම් ඔහු සෝවාන් විය හැකිව තිබුණි. ඔහු බණ දෙසද්දී ඉවත්ව ගියේය. එසේම අජාසත් සුදින්න , දෙදෙනාගේ මාර්ගඵල නොවැඩී ගියේ පාපමිත්‍ර සේවනයේ වරදිනි.
මේ කරුණු වලට අනුව මගඵල ලැබිය හැක්කේ පශ්චිම භවික පුද්ගලයෙකුට හෝ කල්ප ලක්ෂයක් පෙරුම්දම් පිරූ ත්‍රිහේතුක පුද්ගලයන්ට පමණි. එසේ උපතක් නොලැබූවාවූ සුදුසු අවස්ථාවක් නොලැබූණාවූ කිසිවෙකුට එය ලැබිය නොහැකිය.
ඉහත කී කරුණු සම්පූර්ණ වුවද මාර්ග ඵල ලාභයට ප්‍රදේශ සම්පත්තිය හා කාලසම්පත්තිය ද අවශ්‍ය වේ. එහෙයින් බුදුන් බෝමැඬට නොවඩින්නට බුද්ධත්වය නොලබන බවද සමවත් සමවැදීම අන්තැනකදී නොකළ හැකි බවද කියවේ. බුදුන් දිවමන් කාලයේදී මගඵල ලබනු වස් සෑම යෝගාවචරයෙක්ම එය වැඩීමට සුදුසු තැන් අසා දැනගත් බවද ඒ ඒ පුද්ගලයන්ට නියම කළ ස්ථාන හැර අන්තැනකදී මාර්ගඵල ලැබිය නොහැකි වූ බවද බොහෝ සිදුවීම්වලින් පෙනේ. බුදු,පසේබුදු,මහාශ්‍රාවක උතුමන් උපදින්නේ දඹදිව මධ්‍ය දේශයෙහිම බවද ඉන් බාහිර වූ සක්වලක හෝ දඹදිවින් පිටත් අන් දිවයිනක හෝ නූපදනා බව ධර්ම සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වේ.
සිදුහත් බෝසතාණන් වහන්සේ මව්කුස පිළිසිඳගැනීමට පූර්වයෙන් පස්මහ බැලුම් බැලූ බව ප්‍රකටය. “කාලං දිපංච දෙසංච කුලං මාතර මෙවච
කාලය,දීපය, දේශය, කුලය හා මව ඒ පස්මහ බැලුම්වලට අයත්ය. එසේම මෙය සෑම බුදුවරයන් වහන්සේ නමකටම අයත් ධර්මතාවයක් බවද සඳහන් වේ. මෙසේ බුදුන් පහළවීමට නියමිත කාලයක් හා දේශයක් තිබෙනු පෙනේ. මහාශ්‍රාවකයන් උපන්නේද ඒ කාල වකවානුවෙහිමය. බෝධිකාරක ධර්ම හෙවත් බුදු,පසේබුදු, මහරහත් යන තුන්තරා බෝධියෙන් කිසිවක් ලැබීමට නැතහොත් මාර්ගඵලවබෝධයට සෑහෙන තරම් කාලයක් පාරමීධර්මපුරා සම්පූර්ණව සිටියද ඊට සුදුසු කාලසම්පත්තිය.ප්‍රදේශ සම්පත්තිය නොලැබනේනේ නම් කොතරම් වෑයම් කළත් ප්‍රාර්ථනා කළත් ඒ උසස් ලෝකෝත්තර තත්වය ලැබීම උගහටය.
වරක් බුදුන් වහන්සේ සුභද්‍ර භික්ෂුව අමතා සුභද්දය, මාගේ ශ්‍රාවකයෝ යම්තාක් කල් ධම්මානුධම්ම ප්‍රතිපත්තිව වෙසෙත්ද, ඒ තාක්කල් ලෝකය රහතුන්ගෙන් හිස් නොවන්නේයයි වදාළහ.
ප්‍රතිපත්තිය තිබෙනතාක් මාර්ගඵල ලැබිය හැකි බව එයින් කියවෙයි. ප්‍රතිවේධයට අවශ්‍ය කරුණු ඇත්නම් පර්යාප්තිය නැතත් එයට බාධාවක් නොමැතිබව ධර්මයට අනුව පෙනේ. මාර්ගඵල ලැබිය හැක්කේ පශ්චිම භවික, ත්‍රිහේතුක පුද්ගලයන් දෙදෙනාට පමණක් බව අප මුලින් පෙන්වා දුනිමු. එයින් පශ්චිම භවික පුද්ගලයා ප්‍රධානය. ස්ථීරය. ඔහු මාර්ගඵල ලැබිය යුතුමය. ත්‍රිහේතුක පුද්ගලයා අප්‍රධානය. අස්ථිරය, මාර්ගඵල ලැබිය යුතුමය යන නිගමනයක් ඔහුට නැත.
